Laten we niet naïef zijn

Voor onze veiligheid in het verkeer regelen we van alles. Om ongelukken te voorkomen moeten vervoersmiddelen voldoen aan voorschriften, bestuurders zich houden aan regels en zijn er vangrails en matrixborden.

Maar als Open AI met een nieuw instrument als ChatGPT aan ons digitale verkeer deelneemt, welke spelregels gebruiken we dan? We hebben in Europa in de afgelopen tijd stevige vangrails langs de digitale weg geplaatst, zoals met de AI Act. Hoe goed en hoe snel kunnen we de handhaving daarvan vormgeven om ons zelf voldoende te beschermen? In het verleden ging er meer dan eens wat mis met AI-systemen, zoals een navigatie-app die bij een natuurbrand vluchtende mensen juist richting de brand stuurde.

Sinds februari ben ik voorzitter van de Radboud Universiteit. De universiteit heeft een contract met Microsoft dat bepaalt dat dataopslag veilig in Europa plaatsvindt. Toch zijn Radboud-hoogleraren Bart Jacobs en Tamar Sharon van iHub kritisch: door de afhankelijkheid van Microsoft is de universiteit kwetsbaar. In hoeverre kan de universiteit zelf keuzes maken, gericht op publieke waarden, bijvoorbeeld over het gebruik van AI in het onderwijs. Vraagstukken waarover wij ons, samen met onze collega’s zullen moeten buigen.

Als universiteit zetten we ons in voor nieuwe ontwikkelingen en dragen bij aan maatschappelijke uitdagingen. Risico’s – zoals in de samenwerking met Microsoft – dammen we in op basis van afspraken. Ook streven we naar steeds veiliger AI-toepassingen. Zoals hoogleraar Pim Haselager zegt: ‘We hebben in Europa de kans om na te denken hoe we technologie zo kunnen ontwikkelen dat het echt een constructieve bijdrage levert aan onze maatschappij.’ De Radboud Universiteit werkt aan die ambitie door AI-geletterdheid te vergroten en AI-experts op te leiden met oog voor maatschappelijke verantwoord innoveren.

Op de campus hangt een spreuk van Titus Brandsma, oud rector van de Radboud Universiteit en door de nazi’s opgepakt en vermoord vanwege zijn verzet: ‘Laten we ons niet blindstaren op louter eigenbelang, maar beseffen dat we tot roeping hebben dat we anderen gelukkig kunnen maken.’ Als het ons lukt vanuit dat perspectief de digitale wereld vorm te geven, kan AI ten dienste staan van de mens in plaats van andersom. Laten we niet naïef zijn, en daaraan werken.