Leerervaring staat centraal

Op de presentatiedag is de voertaal Engels. "Een ingenieur in het vierde jaar van zijn studie moet internationaal kunnen opereren", zegt Veenstra beslist. Niet alle studenten lijken er even gelukkig mee, maar ze redden zich. Het ontwerpteam van de ‘Randomizer’ bijt de spits af. Zij zijn aan de slag gegaan met de vraag van Vanderlande Industries om een apparaat te ontwikkelen dat ‘at random’ blokjes in een sorteermachine stopt. Vanderlande produceert bagagebanden en logistieke systemen, en levert die wereldwijd. Om hun producten te presenteren op beurzen én om medewerkers vertrouwd te maken met zogenaamde PLC-programma’s (Programmable Logic Controller) bouwden ze de ‘DesktopXorter’, een tafelmodelletje van een sorteersysteem, bestaand uit transportbanden en sensoren. Probleem met het ding was dat de op vorm, kleur en grootte gesorteerde blokjes er aan de ene kant uitrolden, maar dat het apparaat vervolgens aan de andere kant handmatig weer moest worden ‘gevoerd’. Het IPD-team ontwikkelde de ‘Randomizer’, op basis van de wensen die Vanderlande had. In zeven stappen werkten ze van kick-off naar bouw en nacalculatie. Daar leerden ze veel van: bijvoorbeeld dat de ontwerpfase waarin ze vijf mogelijke oplossingen uitwerkten teveel tijd kostte, tijd die ze aan het einde van de rit tekort kwamen. Levertijden van benodigde onderdelen bleken te lang. Ze hebben het zichzelf ook niet makkelijk gemaakt. Van de vijf ontwerpen die ze bij aanvang bedachten kozen ze niet de makkelijkste - die ook in het programma van eisen het best scoorde - maar de oplossing die ook voldoende technische uitdaging te bieden had. Uiteindelijk heeft het een prototype opgeleverd en een aantal aanbevelingen voor de opvolgers: ga aan de slag met veiligheid, duurzaamheid en stabiliteit.

Multidisciplinair en multilevel
IPD - Integrated Product Design - is sinds de vroege jaren negentig vaste kost voor techniekstudenten aan de Fontys Hogeschool. Het concept evolueerde van ‘industriële innovatie’ naar IPD, een internationaal gangbare term. Dat is handig, want inmiddels wordt er door studenten over de grenzen samengewerkt. Sinds een jaar zijn de ontwerpteams niet alleen multidisciplinair maar ook ‘multilevel’, nu het ROC Eindhoven meedraait in het IPD-onderwijs. "Die samenwerking bevalt heel goed, en we gaan er zeker mee door", zegt Veenstra. "Je hebt mensen nodig die dicht tegen de beroepspraktijk aan zitten om de ontwerpen te bouwen. Bovendien stromen veel studenten door van het ROC naar onze opleidingen. Dat gaat soepeler als ze hier al wat bekend zijn." Volgend jaar gaat ook TNO een rol spelen met ‘rapid prototyping’ en ‘rapid manufacturing’. "TNO gaat drie projecten faciliteren. Zij hebben de technologie in huis voor Selective Laser Sintering, een methode om een prototype laag voor laag op te bouwen. Het is een dure technologie, die we zelf uiteraard niet in huis hebben. TNO is hier tegenover gevestigd, dus het is heel mooi dat onze studenten op die manier met die techniek kunnen leren werken."
Veenstra acquireert de opdrachten voor de IPD-teams. Veel vragen komen binnen bij United Brains, een samenwerkingsverband van TU/e en Fontys, om innovatie in het MKB te ondersteunen. Veenstra verzamelt de geschikte opdrachten en presenteert ze tijdens een kick-off bijeenkomst aan de studenten. "Ze kunnen zelf kiezen, zodat ze ook aan opdrachten gaan werken waarmee ze zich verbonden voelen", zegt Veenstra. "Daarin sturen we soms wel wat bij om te voorkomen dat vriendengroepen gaan samenwerken: een deel van de leerervaring is ook werken met vreemden, uit de veilige omgeving." Bedrijven betalen niets voor de opdrachten die door IPD-teams worden uitgevoerd, de leerervaring staat centraal: "studenten mogen hier fouten maken, zodat ze het later in de praktijk hopelijk goed doen."
Het multidisciplinair team van hbo- en ROC-studenten gaat vervolgens gedurende zestien weken brainstormen, ontwerpen, bouwen en testen. Afhankelijk van de opdracht is het team samengesteld uit een mix van informatici, werktuigbouwkundigen, natuurkundigen, chemisch technologen en elektrotechnici.
Een tweede IPD-team dat op 27 januari een presentatie gaf, heeft het zwaartepunt in de informatietechnologie. Zij gingen aan het werk om een spraakoplossing te bouwen voor een MSA-patiënt. MSA is een progressieve ziekte die het zenuwstelsel en de hersens aantast. Mensen die aan deze ziekte lijden krijgen te maken met uitval van lichaamsfuncties, waaronder ook spraak. Iets simpels als vragen ‘is er nog koffie’ kan dan niet meer, laat staan een goed gesprek voeren. En daaraan heeft de aan zijn rolstoel gekluisterde patiënt nou juist behoefte. Al eerder was er door IPD-studenten een spraakapplicatie ontwikkeld voor deze patiënt - zelf oud-medewerker van Fontys - maar door verder verlies van functies is die niet meer bruikbaar. De ‘EasyCom I’ maakte gebruik van een IntelliKeys toetsenbord. Door de softtouch bediening in combinatie met de verminderde coördinatie van de patiënt is het lastig de juiste toets te raken. Het IPD-team liet voor ‘EasyCom II’ een toetsenbord bouwen met vier grote toetsen die stevig ingedrukt moeten worden. Feitelijk heeft de patiënt aan de toetsen ‘toggle’ en ‘select’ voldoende om zijn teksten te maken. Om woorden en zinnen te vormen maakt de achterliggende software gebruik van het T9-woordenboek. Dat databestand leert bovendien: woorden die vaak gebruikt worden komen steeds hoger in de lijst. De gebruiker kan een tekst opslaan en op die manier bijvoorbeeld een gesprek voorbereiden: het selecteren van het bestand en een druk op de ‘speech’-button is dan voldoende. Om een toekomstvaste oplossing te bouwen - de patiënt gaat immers achteruit - is de snelheid van het programma aan te passen en kunnen de toetsen op termijn vervangen worden door een ‘blow and suck-switch’. Ook hier bleek de praktijk weerbarstiger dan de theorie. Hoe krijg je immers een wensenlijst uit iemand die nauwelijks nog kan communiceren? Verder zat het verkrijgen van een licentie voor de spraaksoftware tegen. En ondanks dat de gebruiker vindt dat de EasyCom II een vooruitgang is, duurt het maken van woorden en zinnen nog steeds te lang naar de mening van de ontwerpers.
"IPD zorgt voor een grotere mate van volwassenheid", zegt Veenstra. "Je kunt niet elkaar de schuld geven als het mis gaat, als de werkplaats dicht was, als een onderdeel niet op tijd is geleverd. Wat heb je zelf gedaan om het probleem op te lossen? Het gaat om assertiviteit, zelf het heft in handen nemen. Dat zijn dingen die in deze tijd van werknemers verwacht worden. Het IPD-onderwijs zelf wordt ook steeds volwassener. We zijn het verder aan het ontwikkelen, samen met het ROC. Volgend jaar gaan we werken met taken en rollen zodat het beter mogelijk wordt studenten individueel te beoordelen. Het kan gebeuren dat een van de teamleden een acht krijgt, terwijl de ander met een vier genoegen moet nemen. De nabesprekingen zijn vaak behoorlijk pittig. Het is niet zo dat iedereen vanzelf een zeven krijgt."
Studenten van de Fontys Hogeschool in Eindhoven werken gezamenlijk aan een project, maar worden wel elk op hun individuele inzet beoordeeld. De een kan een acht krijgen terwijl een teamgenoot niet verder dan een vier komt.
foto: fontys
_