Hoe gemeenten hun camera’s veiliger kunnen maken

Bij haar eigen gemeente merkt Bruines, bij VNG portefeuillehouder Smart Society, dat digitale veiligheid ook op lokaal niveau een steeds urgenter onderwerp wordt. Onlangs werd daarom de agenda Digitaal Veilig Den Haag gepresenteerd, met daarin een duidelijke strategie om Den Haag de komende jaren doelgericht digitaal veiliger te maken.

Centrale aansturing

Bruines ziet de behoefte hieraan terugkomen bij de discussie over Chinese camera’s, die door veel gemeenten worden gebruikt, maar waarbij niet kan worden uitgesloten of er gespioneerd wordt. Gemeente Den Haag heeft momenteel enkele honderden camera’s. “Deze worden ingezet voor allerlei diensten en doeleinden binnen een gemeente: verkeer, bewaking, milieuzones en in het gemeentehuis zelf. De verschillende beleidsterreinen van de gemeente schaffen ze meestal zelf aan, ze zijn zelf verantwoordelijk voor de aanbesteding. We werken toe naar een centrale aansturing waar alle benodigde kennis rondom camera-technologie aanwezig is.”

Volgens Bruines is het verhaal achter die centrale aansturing ‘groter’ dan alleen Chinese camera’s. “Hoe ga je om met apparaten in de openbare ruimte die gegevens meten of bijhouden? Het hoeft niet alleen om camera’s te gaan. Ook sensoren bijvoorbeeld vallen hieronder.” Er ontbreekt nu vaak één specifiek punt binnen de gemeente waar de kennis aanwezig is. Den Haag wil dit in de toekomst veranderen. “Het is belangrijk om als gemeente meer grip te krijgen hierop. In een wereld voor dataverzameling moet je regels stellen, weten wat er gebeurt en wat wel en niet mag.”

Aanbestedingsregels voor China

Het is voor gemeenten zaak dat onder meer aanbestedingsregels voor de inkoop technologie onder de loep worden genomen. Maar dat is nog niet eenvoudig. “Je kunt niet lukraak partijen weigeren. Zeker niet als ze voldoen aan de aanbestedingsregels. Er moet rechtszekerheid zijn voor de partijen en een gelijk ‘level playing field’. Zomaar Chinese bedrijven weigeren kan dus niet. Een gemeente moet dan altijd aan kunnen geven waarom. Discriminatie op basis van land is daarbij niet mogelijk. Met VNG kijken we naar de oprekbaarheid van de bestaande regels hiervoor.”

Daarnaast kunnen ook Europese of Amerikaanse camera’s onveilig zijn, of Chinese onderdelen gebruiken. “Zeker. Ingewikkeldheid is door de veranderende technologische mogelijkheden een constante. Ook de Amerikaanse overheid wordt wel eens beschuldigd van spionage. Wat belangrijk is, is dat je als gemeente heel voorzichtig bent in wát je precies verzameld. De gegevens moeten niet terug te voeren zijn op mensen en beelden mogen niet blijvend bewaard worden.” 

Met de VNG is eerder een modelovereenkomst ontwikkeld die gemeenten kunnen gebruiken bij het inkopen van slimme technologie . Deze wordt nu uitgebreid zodat gemeenten die ook kunnen gebruiken bij het inkopen van dit soort specifieke technologie. “Gemeenten staan hierbij allemaal aan dezelfde kant, maar niet iedere gemeente is even snel.”

Commissie Digitale Zaken werkt goed

Het is belangrijk dat alle organisaties gebruik kunnen maken van goede kennis op dit gebied en hierin dezelfde lijn aanhouden. Het Rijk zou hier eventueel ook een rol in kunnen spelen om de VNG handvaten aan te reiken. Dat gebeurde in het verleden nog te weinig. Maar de dialoog met het Rijk wordt volgens Bruines dankzij de nieuwe staatssecretaris van Digitale Zaken steeds beter. “Ook de vaste Commissie Digitale Zaken werpt zijn vruchten af, omdat daar mensen zitten die echt begrijpen waar het over gaat en ons van ons willen weten welke thema’s spelen. Tegelijkertijd zijn zij ook voor ons een goede bron van informatie.”

De uitbreiding van de modelovereenkomst voor de inkoop van slimme technologie voor gemeenten wordt ongeveer over een half jaar verwacht.