Nederlandse versie EU-'identiteitswallet' volgend jaar klaar

Dat stelt staatssecretaris Alexandra van Huffelen van Digitalisering in een voortgangsrapportage Europese Digitale Identiteit (pdf) die gisteren naar de Tweede Kamer is gestuurd. Van Huffelen laat daarin weten dat ze het werken aan een verantwoorde introductie van de digitale identiteit wallet als één van haar belangrijkste prioriteiten in haar werkagenda digitalisering ziet.

Volgens de Europese verordening moeten alle burgers en bedrijven vanaf 2025 gebruik kunnen maken van zo'n hoogwaardige digitale wallet. Daarin kunnen zij dan gegevens uit overheidsregisters bewaren op een dusdanige manier dat die gegevens in andere Europese lidstaten worden geaccepteerd. Hoe die digitale portefeuille eruit gaat zien, is nog niet duidelijk. Van Huffelen wil wel dat zoveel mogelijk aansluiting wordt gezocht bij al bestaande digitale identiteitsmiddelen zoals DigiD en eHerkenning.

Opensource-referentiemodel

Met de eerste versie, die in 2023 klaar moet zijn, wil de bewindsvrouw een opensource-referentiemodel neerzetten dat voldoet aan de hoogst mogelijk standaarden wat betreft gegevensbescherming, informatieveiligheid en toegankelijkheid. Daarmee kunnen anderen dan aan de slag om ook andere concepten te bedenken die voldoen aan de waarden en principes die de overheid gaat vastleggen. Zo moet er uiteindelijk een stelsel van 'wallets' ontstaan.

Voor het referentiemodel wil Van Huffelen een zo open mogelijke discussie met wetenschap, bedrijfsleven, overheden, belangenbehartigers en burgers. Er zijn in mei dit jaar al bijeenkomsten geweest en in de loop van het jaar volgen er nog meer. Vervolgens zullen prototypes in de praktijk worden getest. De staatssecretaris Digitalisering wil inventariseren in hoeverre er een risico op uitsluiting ontstaat.

In de voorbereiding speelt het advies ‘Verkenning eWallets (speelveldanalyse)’ (pdf) van Innovalor Advies. Dat onderzoeksbureau heeft in kaart gebracht wat er al is geregeld ten aanzien van het opzetten van een stelsel van wallets, plus wat er nog onderzocht en geregeld moet worden. Daarbij is ook gekeken naar hoe een effectief toezicht eruit zou kunnen zien.

Van Huffelen zegt nu ook te werken aan een maatschappelijke kosten-batenanalyse. Daarin worden ook nut en noodzaak van wetgeving op dit gebied meegenomen. Daarnaast worden in die analyse de kansen en risico's van zo'n stelsel van wallets in kaart gebracht.

Inhaken op Europees raamwerk

Uiteindelijk moet het Nederlandse stelsel van e-wallets onderdeel worden van het ‘Europese Digitale Identiteit raamwerk’ (EDI). Dat moet ervoor zorgen dat de oplossingen die op nationaal niveau worden ontwikkeld in alle lidstaten te gebruiken zijn. Er ligt al een voorstel voor dat raamwerk maar daar heeft Van Huffelen - zo meldt ze in de voortgangsrapportage zelf - al op vier punten kritiek geleverd. Die kritiek komt deels voort uit moties die de Tweede Kamer heeft aangenomen.

Zo is er bezwaar tegen het universele gebruik van één uniek en persistent nummer (voor de Europese identiteit van burgers en bedrijven - red). Ook moet het gebruik van wallets vrijwillig zijn. Van Huffelen heeft verder gepleit voor een opensource-aanpak, zodat het ontwerp en de werking van wallets volledig transparant zijn. Verder mogen de gegevens die in de wallet zijn opgeslagen onder geen beding worden verhandeld door de leveranciers van de wallettechnologie.

Om te komen tot een eenduidige architectuur en een waarborg voor de implementatie van standaarden en richtlijnen, richt de Europese Commissie een 'Toolbox' in. De eerste versie daarvan moet in oktober dit jaar beschikbaar komen. Van Huffelen zegt dat Nederlandse ambtenaren bij de totstandkoming daarvan een actieve rol spelen.

Grote pilot op komst

Verder wil de Europese Commissie de ontwikkeling en invoering van de wallets stimuleren door het organiseren van vier grootschalige experimenten, de zogeheten Large Scale Pilots (LSP's). Daarvoor is een bedrag van 37 miljoen euro beschikbaar. Nederland probeert volgens Van Huffelen deel te nemen aan de pilots. De deadline voor het indienen van voorstellen verliep gisteren (17 augustus). De pilots gaan van start in 2023 en duren twee tot drie jaar.