'Pioniersrol SIDN fonds voorlopig nog hard nodig'

Het fonds is opgericht door SIDN, de organisatie die het .nl-domein beheert en zich sterk maakt voor een veilig en betrouwbaar internet in Nederland. Sinds de start in 2015 hebben meer dan 300 projecten een subsidie gekregen. Het zijn heel uiteenlopende projecten, met al grootste gemene deler dat het initiatieven zijn die een beter en een meer verantwoord internet tot doel hebben en voor ondersteuning door de markt of de overheid tussen wal en schip vallen.

Publicroam is een voorbeeld dat directeur Valerie Frissen gelijk als een van de successen naar voren schuift. Het fonds heeft echt gestimuleerd dat er een publieke variant kwam van Eduroam, waarmee iedere Nederlandse student van het hoger onderwijs bij elke onderwijsinstelling in Nederland of instellingen wereldwijd die zijn aangesloten, toegang heeft tot een veilige wifi-omgeving. "Eduroam is een Nederlandse vinding. Het is bizar dat als we zoiets op de plank hebben liggen dat niet gebruikt wordt om in Nederland in publieke gelegenheden veilige wifi aan te bieden. Het is toch idioot dat we burgers zo bloot stellen aan het 'wilde westen' met al die onveilige wifi-hotspots." Ze geeft ook gelijk aan waar SIDN fonds geen rol voor zichzelf ziet. "Er was eerder wel een aanvraag voor de ontwikkeling van govroam, dus dezelfde technologie maar dan om een veilige wifi-omgeving voor ambtenaren te creëren. Daar vonden wij dat de overheid dat zelf voor ambtenaren moet regelen."

Laagdrempelig begin

Het SIDN fonds kent twee ingangen, de Pioniers en de grotere aanvragen. De eerste is heel laagdrempelig en de subsidies zijn bedoeld om een proof of concept te ontwikkelen. "HackShield is een project dat zo is gestart en nu heel succesvol samenwerkt met onder meer politie en gemeenten, en ook internationaal aan de weg timmert." HackShield Future Cuber Heroes probeert met een game-omgeving kinderen te leren hoe ze hun digitale omgeving veilig kunnen inrichten en bewust te maken van gevaren. "Om voor een grotere aanvraag dan een Pionier in aanmerking te komen, moet je veel beter onderbouwen welke impact bereikt kan worden en wat de kans van slagen is. We willen dan ook graag cofinanciering zien, zodat de resultaten van het project ook daadwerkelijk impact gaan hebben. Aanvragers kunnen ook meer dan een keer bij ons aankloppen, maar geen tien keer natuurlijk."

De eerste vier jaar werkte SIDN fonds met 'open calls ' en kon elk idee worden ingediend dat aansloot bij de doelstellingen van het fonds. "Dan moest je elke keer maar afwachten wat er binnen kwam. Inmiddels zijn we meer met thema's gaan werken, zoals blockchain en nu responsible internet en desinformatie. "Het mooie daarvan is dat je met een aantal projecten tegelijk start. Dan kunnen de projectteams ook onderling met elkaar samenwerken. En we kunnen er lessen uit halen, zoals met blockchain gebeurde, om er grotere patronen uit te halen en ook witte vlekken, de dingen waar we nog meer in zouden moeten duiken."

Impact op beleid

FutureNL is ook een project dat Frissen als één van de successen noemt. De voorloper ervan - het project CodeUur - is begonnen als pioniersproject. Het idee is kinderen te laten zien welke leuke dingen je kan doen met programmeren. Het project startte met IT'ers die het leuk vonden om af en toe op vrijdagmiddag een uurtje programmeerles te geven aan scholieren. "Als je dat in het reguliere curriculum wil krijgen, zijn dat allemaal lange trage trajecten. Je hebt vaak mensen nodig die groot enthousiasme hebben en heel creatief zijn, om door de barrières heen te breken. CodeUur is steeds groter geworden en er zijn andere partijen ingestapt." Inmiddels maakt FutureNL complete pakketten met lesmateriaal voor docenten. "Wat je dan ziet is dat de ideeën die daarachter zitten, ook landen in het onderwijsbeleid." Nu komt er ook aandacht voor digitale geletterdheid in het nieuwe curriculum. "Dat is een voorbeeld van de impact waar we naar streven."

Radicalisering en haat aanpakken

De pioniersrol van SIDN fonds is ook de komende jaren echt wel nodig, denkt Frissen. Er is nog veel creativiteit nodig om oplossingen te vinden voor de huidige problemen. "We moeten ons zo langzamerhand wel afvragen of het internet nog wel zo'n fijne omgeving is. Het is ook een voedingsbodem geworden voor ontspoord gedrag, steeds meer radicalisering en haat. Wat doen we daaraan? Dat kunnen we dan ook niet alleen. Met de mediasector kunnen we proberen een programma te ontwikkelen om iets tegenover de haat en desinformatie te stellen. We hebben zo langzamerhand best wel een hoop tools gefinancierd, die je zou kunnen gebruiken. Sommigen daarvan moeten misschien doorontwikkeld worden. Andere moeten onder de aandacht gebracht worden."

Er is nu momentum voor denkt Frissen. "In Europa gebeurt heel veel op dat vlak en het kabinet heeft eindelijk eens een beetje oog voor dit soort ontwikkelingen." Maar ze wil niet dat alles bij de overheid komt te liggen. "Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Daarom hanteren we de term responsible internet. Je kunt dat niet alleen in de wet regelen, maar je wil ook niet dat alleen een paar grote marktpartijen dit gaan bepalen. "