Uitstel voor belastingaanslagen door inflexibele IT bij de fiscus

"Het arrest van de Hoge Raad heeft grote impact en de gevolgen hiervan zijn voor mij van de grootste prioriteit", stelt de bewindsman die verantwoordelijk is voor Fiscaliteit en Belastingdienst. "We werken met man en macht aan een werkbare oplossing voor de uitvoering van het arrest." Van Rij geeft daarbij aan dat het nog niet helder is welke gevolgen het recente oordeel van de Hoge Raad heeft.

Grote gevolgen

De Hoge Raad, die de hoogste rechtsprekende instantie in Nederland is, heeft vlak voor kerstmis geoordeeld dat het zogeheten box 3-stelsel in strijd is met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden (EVRM). De Belastingdienst hanteerde voor heffingen namelijk een fictief rendement. Het box 3-stelsel geldt in Nederland sinds 2017, maar is nu dus van tafel: de fiscus moet rekenen met een rendement gebaseerd op de werkelijke situatie van betrokken burgers.

Reeds gedane heffingen van de Belastingdienst op box 3 (voor spaargeld en beleggingen) zijn dan ook onterecht en betrokken burgers hebben recht op herstel. Daarvoor moet de Belastingdienst nu flink aan de slag: zowel organisatorisch en financieel als ook technisch. "Het arrest heeft grote uitvoeringstechnische en budgettaire gevolgen", schrijft de staatssecretaris in zijn brief aan de Tweede Kamer.

Zo moet de dienst uitzoeken hóe het dan rendement gaat uitrekenen dat wel realistisch is, om dan op basis daarvan heffingen te kunnen doen. "De Hoge Raad formuleert geen expliciete rechtsregel hoe het werkelijk behaalde rendement moet worden vastgesteld. Momenteel wordt nog onderzocht op welke wijze het arrest op dit punt moet worden toegepast."

ICT-capaciteit

Daarbij spelen niet alleen de benodigde berekeningen voor de hoogte van het werkelijk behaalde rendement. Ook de kwestie van ICT-capaciteit van de Belastingdienst speelt mee, stipt Van Rij aan. "Ook deze gevolgen worden momenteel nog in kaart gebracht, waaronder de impact op capaciteit, benodigde middelen en verdrukking van andere werkzaamheden."

"Aangezien het arrest nog niet in de lopende processen en ICT-systemen van de Belastingdienst is verwerkt, kunnen op dit moment nog geen aanslagen opgelegd worden conform het arrest van de Hoge Raad." Daarom heeft de Belastingdienst besloten om voorlopig geen heffingen te doen aan burgers met spaargeld of beleggingen. Het gaat hierbij om "gevallen waarin sprake is van inkomen uit box 3, of wanneer de box 3-situaties in het proces van de Belastingdienst niet te isoleren zijn".

Uitstel, tenzij

Daar worden tot nader order geen belastingaanslagen en beschikkingen opgelegd, meldt de verantwoordelijke staatssecretaris van het nieuw aangetreden kabinet (Rutte IV). Hier gelden wel twee uitzonderingen op. De eerste is als er sprake is van een verjaringsrisico, waardoor de Belastingdienst dan geen (navorderings)aanslag meer kan opleggen. "Dit geldt onder andere voor de aanslagen 2017 en 2018." De tweede uitzondering is als een burger belang heeft bij de doorgang van het proces. "Dit geldt bij voorlopige aanslagen, verliesverrekening en middelingsverzoeken", aldus Van Rij.

De staatssecretaris legt uit dat de voorlopige aanslagen over belastingjaar 2022 op reguliere wijze zijn afgerond. "Zodat burgers tijdig maandelijks hun teruggaaf kunnen ontvangen of – in geval van te betalen aanslagen – de aanslag in termijnen kunnen betalen waardoor eventuele betalingsproblemen worden voorkomen." Deze 2022-aanslagen zijn dus nog niet in overeenstemming met het arrest van de Hoge Raad, stipt Van Rij aan.

Later herstellen

Burgers hoeven daar nu echter geen actie op te ondernemen, stelt hij gerust. "Deze aanslagen zullen later bij definitieve aanslag nog worden hersteld. Dit is gecommuniceerd op de website van de Belastingdienst, het was niet meer mogelijk dit in de aanslag zelf te communiceren. Momenteel wordt uitgewerkt op welke wijze tot herstel wordt gekomen van de op of na 24 december 2021 opgelegde definitieve aanslagen en navorderingen." Het is nog niet bekend hoe lang dit gaat duren.