'Vrijheid internet steeds verder ingeperkt'

Het internet - ooit gezien als een technologie die vrijheid brengt - wordt in toenemende mate gebruikt om democratieën te verstoren in plaats van dictators te destabiliseren, stelt Mike Abramowitz president van the Freedom House naar aanleiding van de publicatie van een nieuw rapport waarover The Verge bericht. "Propaganda en desinformatie vergiftigen steeds meer de sfeer in het digitale domein en autoritairen en populisten gebruiken de strijd tegen nepnieuws als een voorwendsel om prominente journalisten en ciritici op sociale media de mond te snoeren, vaak met behulp van wetten die het verspreiden van valse informatie strafbaar stellen."

Volgens het rapport hebben inmiddels 17 van de 65 onderzochte landen wetten van kracht die online media aan banden leggen. Het Freedom House wijst ook op de Verenigde Staten waar in 2018 de toezichthouder FCC de regels voor netneutraliteit introk.

Uitzetten van internet

Maar de auteurs van het rapport hebben veel meer kritiek op de overheden van Sri Lanka en India die het gebruik van internet tijdelijk beperkten of zelfs onmogelijk maakten als reactie op het ontstaan van etnische en religieuze conflicten. Valse beschuldigingen die rondzongen op sociale media waren in beide situaties de aanleiding voor lynch- en moordpartijen. "Het afsluiten van internet is een draconische maatregel", zegt Adrian Shahbaz, een van de auteurs. "Helemaal ten tijde dat burgers het informatiekanaal het hardst nodig hebben om zich te informeren, bijvoorbeeld om gevaarlijke gebieden te vermijden, geruchten te ontzenuwen of naasten te steunen." Hij wil het probleem van het moedwillig verspreiden van vervalste informatie niet bagatelliseren, maar veroordeelt de manier waarop overheden onder het mom van het bestrijden van nepnieuws hun controle over informatiestromen aanscherpen en dissidenten onderdrukken.

Meningsvorming manipuleren

Sinds juni 2017 hebben 18 landen het staatstoezicht op communicatie aangescherpt, waarbij in 15 landen de databeschermingswetten van kracht werden die bedrijven verplichten hun data lokaal op te slaan met als gevolg dat overheden makkelijker de data kunnen inzien. In 32 landen was er sprake van betaalde opiniemakers, bots en trollen die proberen de meningsvorming online te manipuleren. Als positief punt noemen de auteurs van het rapport dat de nieuwe premier van Ethiopië een aantal bloggers en activisten heeft vrijgelaten en voorstellen heeft gedaan om de beperkingen op online communicatie te versoepelen. Ook heeft het gebruik van online media in Armenië duidelijk bijgedragen aan een vreedzame machtswisseling.