Taaktransitie heeft de toekomst

Maar ook in de wetenschappelijke wereld is veel te halen over wat in de toekomst te gebeuren staat. Voor de ontwikkeling van een MBA-opleiding, waarin nadrukkelijk naast winst ook duurzaamheid centraal stond, liet ik ooit drie studenten een groot aantal hoogleraren interviewen om op het spoor te komen van de grote uitdagingen van de 21e eeuw en welke technologieën ons daarbij kunnen helpen.

Onze - wellicht niet verrassende - conclusie was dat de uitdagingen schaarste (grondstoffen, schoon water, arbeid) en demografie (vergrijzing, migratie) betreffen. Kijkend naar wat ons als mensheid te doen staat, kwamen we tot de conclusie dat niet technologie, maar creativiteit het antwoord biedt. Creativiteit als concept of construct kwam naar voren, omdat technologische oplossingen heel feitelijke grenzen hebben: water kookt nu eenmaal bij honderd graden en de snelheid van het licht ligt ook vast. Uiteindelijk blijft er veel mensenwerk.

'Ik ga het niet gebruiken'

Maar datzelfde mensenwerk lijkt ook een hinderpaal te zijn voor het toepassen van technologie. Als het gaat om technologie waar weinigen wat van begrijpen, maar die 'het doet', dan is er meestal geen probleem: wetenschappers praten met techneuten en specificaties van 'het doen' zijn goed gedefinieerd. Maar als het gaat om technologie die menselijke beslissingen ondersteunt of zelfs overneemt, dan lijkt het adagium niet meer 'het doet het', maar 'als ik het niet in detail begrijp, dan ga ik het niet gebruiken'.

We zien die attitude vaak als het gaat om managementtaken en planningstaken. Daar hebben we er inmiddels veel van en we komen ook aan alle kanten mensen tekort door vergrijzing. We hebben het voortdurend over energietransitie en duurzaamheidstransitie, maar voor onze toekomst is minstens zo belangrijk dat we het over de taaktransitie gaan hebben, waarbij meer dan voldoende door wetenschap en implementatie van wetenschappelijke kennis is aangetoond dat we die taaktransitie kunnen gaan maken.

Juist in Nederland blijken we veel kennis over beslissingsondersteuning te hebben opgebouwd. En kennis is zo’n basis-economische factor die bepalend is voor duurzaam succes. Nu nog sense of urgency, over je eigen schaduw heen springen, en een flinke dosis nieuwsgierigheid. Het wordt tijd voor echte creativiteit, waarbij ieder vanuit gedegen vakmanschap een bijdrage levert. Generalist word je vanzelf.