Het meest memorabele nieuws van 2013

In principe kan alles en iedereen doelwit worden van afluisterpraktijken van de Amerikaanse inlichtingendiensten, bleek uit de documenten. Daarbij gebruikt de NSA zowel sleepnetmethoden als gerichte technieken om communicatie van personen en organisaties te onderscheppen. En bij die gerichte technieken kan de NSA over een ruim arsenaal aan methoden en technieken beschikken, inclusief de inzet van afluistersoftware die zich verbergt in harde schijven, ethernetpoorten en zelfs kabels.

Of we ons daar zorgen over moeten maken? Wel zeker! Het verklaarde doel van de inspanningen van de NSA – het tegengaan van terrorisme – is zonder meer belangrijk en rechtvaardigt ongetwijfeld een deel van de zoekacties. Maar de vraag of de middelen nog wel in verhouding tot het doel staan, is niet gesteld, laat staan bediscussieerd in de gremia waaraan in democratieën dit soort afwegingen is voorbehouden.

Daardoor is ook niet het debat gevoerd over de vraag, wat er wel en niet mag met informatie die inlichtingendiensten verzamelen. De kans dat daardoor ongelukken gebeuren, doordat een persoon of bedrijf door toeval in verband wordt gebracht met terrorisme, is zeker niet denkbeeldig. Veel mensen zijn er dol op om te zeggen dat ze niets te verbergen hebben. Maar dat houdt je niet vol als opeens de bewijslast wordt omgekeerd, en je bijvoorbeeld mag gaan uitleggen waarom jouw telefoonnummer of e-mailadres bij een verdachte zijn gevonden – laat staan wanneer je moet gaan uitleggen waarom een bestand dat je nog nooit eerder hebt gezien op jouw computer blijkt te staan. Het is aan de politiek om - in alle openheid - aan te geven waar hier de grenzen liggen, maar die politiek is doelbewust buiten spel gehouden.

De repercussies van wat Snowden aan het licht heeft gebracht, reiken echter veel verder. Personen, maar vooral ook bedrijven moeten zich afvragen in hoeverre kritieke gegevens in hun huidige infrastructuur voldoende afgeschermd zijn, en in hoeverre ze eventueel gebruik van de cloud kunnen verantwoorden. Want het zou bijzonder naïef zijn om te denken dat andere overheden met wellicht wat minder nobele motieven dan de Amerikaanse of criminele organisaties, niet hetzelfde zouden kunnen als de Amerikaanse inlichtingendiensten.

2013 is het jaar dat internet zijn onschuld definitief verloor. Dat is te danken aan de persoonlijke moed van één man: Edward Snowden. Het debat over de betekenis van zijn onthullingen is nog nauwelijks gestart. Dat debat starten zou een goed voornemen voor 2014 moeten zijn – voor ons, voor onze politici en zeker ook voor het Nederlandse bedrijfsleven.