Diefstal loont (niet)?

Nu steeds meer software als een dienst op de markt wordt gebracht (‘software-as-a-service') krijg ik de indruk dat het onrechtmatig gebruik van software – dus zonder licentie – minder voorkomt dan twintig jaar geleden.

SaaS zonder licentie

Toch komt het illegaal gebruik van software nog steeds voor, ook in zakelijke omgevingen, blijkt uit deze zaak. Buigstaal is een onderneming die – niet geheel verrassend – gespecialiseerd is in het buigen van metalen buizen en pijpen. Isah is een softwareleverancier van ERP-software waarvoor partijen in 2011 een licentieovereenkomst sluiten. In 2015 wordt deze licentieovereenkomst door Buigstaal opgezegd omdat het overstapt naar een ander ERP-pakket.

Systeemdatum teruggezet

In 2020 komt het Isah ter ore dat Buigstaal nog steeds gebruik maakt van haar ERP-software. Zij huurt Fox-IT in om te onderzoeken of het mogelijk is om de software te gebruiken zonder geldige licentie. Uit dit onderzoek blijkt dat dit inderdaad mogelijk is – ik vermoed door het terugzetten van de systeemdatum van de server – en dat niet alleen Buigstaal de software zonder geldige licentie gebruikt, maar dat ook circa tien andere voormalige klanten dit doen.

Isah vordert bij de rechtbank een veroordeling voor de betaling van de misgelopen licentievergoedingen van ongeveer €73.000 en een veroordeling in de betaling van de door haar gemaakte kosten van ongeveer €40.000.

Uit het vonnis blijkt dat Buigstaal weliswaar erkent dat zij het gebruik van de software heeft voortgezet, maar dat zij dat alleen heeft gedaan omdat de nieuwe ERP-software nog niet klaar was. Ook was het gebruik van de software niet intensief. De nieuwe leverancier heeft volgens Buigstaal geadviseerd om gebruik te blijven maken van de software. Buigstaal handelde dus te goeder trouw omdat zij erop mocht vertrouwen dat de nieuwe leverancier over dat gebruik afspraken had gemaakt met Isah.

Niet te goeder trouw

De rechtbank gaat niet mee in het beroep op goede trouw. De bestuurder van Buigstaal was zich ervan bewust dat de overeenkomst met Isah was opgezegd. Volgens de rechtbank had hij als ondernemer zich ervan bewust moeten zijn dat voor verder gebruik van de software een vergoeding betaald had moeten worden. Hij had hierover ten minste navraag moeten doen. Verder had het voor hem duidelijk moeten zijn dat iets ongeoorloofds werd gedaan omdat door de nieuwe leverancier jaarlijks de Isah-server 'teruggedraaid’ moest worden om te zorgen dat zonder actieve licentie de software gebruikt kon worden.

Uit het onderzoek dat namens Isah is uitgevoerd volgt dat vanaf opzegging in juni 2015 tot en met 2018 de software gebruikt is, waarbij het gebruik tot en met september 2016 intensief was en dat daarna voornamelijk oude gegevens werden geraadpleegd, waarvoor, zo merkt de rechtbank op, ook toestemming van ISAH noodzakelijk zou moeten worden gevraagd.

De rechtbank komt tot de conclusie dat vaststaat dat Buigstaal onrechtmatig heeft gehandeld jegens Isah en inbreuk heeft gemaakt op de auteursrechten van Isah en daarom schadeplichtig is voor geleden schade.

Schadevergoeding

De schade die Isah stelt te hebben geleden bestaat uit drie onderdelen. Allereerst een eenmalige vergoeding van circa €46.550 die zij haar nieuwe klanten in rekening brengt bij het sluiten van een nieuwe licentieovereenkomst. Vervolgens de misgelopen jaarlijkse licentievergoeding die in totaal €27.195,- bedraagt. En ten slotte de kosten die Isah heeft moeten maken om haar rechten te beschermen, een bedrag van ruim €40.000.-

Over de eenmalige kosten oordeelt de rechtbank dat deze niet verschuldigd zijn. Als uitgangspunt moet worden genomen dat Buigstaal de overeenkomst niet had opgezegd maar het gebruik van de software tegen betaling zou hebben voortgezet. Voor wat betreft de jaarlijkse licentievergoeding oordeelt de rechtbank dat over de periode dat de software intensief gebruikt is de reguliere licentievergoeding van €7700,- per jaar betaald moet worden, terwijl voor de periode waarin de software werd gebruikt voor inzagedoeleinden een gematigde vergoeding van €5000,- op zijn plaats is. Ten slotte wordt een groot deel van de gevorderde proceskosten toegewezen.

Proceskosten

Buigstaal moet dus minder licentiekosten betalen dan in de situatie dat zij de licentieovereenkomst met Isah pas had opgezegd nadat zij de software niet meer nodig had. Pijnlijker is de proceskostenveroordeling. In reguliere civiele zaken wordt in de regel een fractie van de gemaakte proceskosten toegewezen, dat betekent dat ook als je door de rechter in het gelijk wordt gesteld een groot deel van de proceskosten, waaronder advocaatkosten, voor eigen rekening blijven. In intellectuele eigendomszaken betaalt de verliezende partij ten minste een significant en passend deel van de redelijke kosten van de in het gelijkgestelde partij. De achterliggende gedachte is dat de rechthebbende de mogelijkheid moet hebben om zijn intellectueel eigendomsrecht makkelijker, snel en goedkoop kan handhaven.

In dit geval blijkt dat het onrechtmatig gebruik van de software niet heeft geloond voor Buigstaal. Hoewel Buigstaal goedkoper uit is met betrekking tot de te betalen licentiekosten, slaat de balans negatief uit door de proceskostenveroordeling. Isah krijgt een deel van de haar toekomende licentievergoeding en haar proceskosten worden vergoed. En vermoedelijk heeft Isah de software aangepast zodat onrechtmatig gebruik een stuk lastiger wordt.

Lees de volledige uitspraak hier.