Raad van State waarschuwt: ook algoritmes moeten worden gearchiveerd

De Raad van State (RvS) bracht in maart 2021 een advies uit voor de Archiefwet 2021, die moet zorgen dat archiefwetgeving beter aansluit bij de praktijk van digitaal informatiebeheer. Het wetsvoorstel is deze week bij de Tweede Kamer ingediend, waardoor het nu openbaar is. Met nieuwe regels voor bijvoorbeeld de overbrengingstermijn moet worden gezorgd dat kwetsbare en vluchtige digitale informatie op tijd wordt veiliggesteld.

Het wetsvoorstel is volgens RvS vooral een reactie op digitalisering. Maar er zijn veel vragen over de uitvoerbaarheid. “Zo bevindt digitale informatie zich vaak in netwerken, waarin veel partijen deelnemen. Dan kan het complex zijn om te bepalen bij welk overheidsorgaan informatie ligt en bij wie een burger moet aankloppen. Ook kan het van belang zijn om algoritmes duurzaam toegankelijk te houden voor transparantie en verantwoording. Hoe dit in de praktijk vorm te geven is echter onduidelijk”, zo valt te lezen in de samenvatting.

Geen nadere duiding

De Raad van State geeft in het advies aan dat ook algoritmes moeten worden veiliggesteld en duurzaam toegankelijk moeten blijven, omdat ook deze onder de archiefwetgeving kunnen vallen. De vraag is echter hoe hier in de praktijk uitvoering aan moet worden gegeven. In het wetsvoorstel is hier geen nadere duiding aangegeven, zo schrijft de RvS.

“Wanneer het gaat om bijvoorbeeld zelflerende algoritmes, vindt het ‘redeneerproces’ grotendeels plaats in een ‘black box’ en is vastlegging en archivering inherent complex. Niet zelden is de technische ontwikkeling en het beheer van algoritmes uitbesteed aan een externe partij en heeft de betrokken overheidsinstantie zelf beperkt inzicht in de algoritmes waarmee zij werkt. Dit staat dan op gespannen voet met het belang van duurzame toegankelijkheid ten behoeve van transparantie en verantwoording.”

Het advies van RvS is voorlopig om nader in te gaan op de genoemde ontwikkelingen en de gevolgen voor de uitvoerbaarheid.

Archiving by design

Migiza Victoriashoop, adviseur digitale informatievoorziening bij Waterlands Archief, schreef in november 2020 voor AG Connect al over archiving by design. Dit is een mogelijke oplossing voor het archiveren van algoritmen. Een handreiking hiervoor kan informatiebeheerders en archiefprofessionals een flink eind op weg helpen.