Digitale overheid moet beter inzicht en controle geven, eist Rekenkamer

"De positie van het parlement kan versterkt worden als ministers in hun begroting en jaarverslag meer informatie geven over de doelstellingen van beleid en bereikte resultaten", begint de Algemene Rekenkamer haar inleiding voor het nu gepubliceerde rapport 'Inzicht in publiek geld (deel 2)'. Dit betere inzicht, voor betere controle door het parlement, omvat ook zaken "waar niet één maar diverse ministers samen voor verantwoordelijk zijn".

Na 3 jaar deel 2

Het vandaag uitgebrachte rapport, in de aanloop naar Prinsjesdag, volgt op de eerste rapportage die stamt uit de zomer van 2016. De Algemene Rekenkamer geeft hierin handvatten hoe de Tweede Kamer en het kabinet de kwaliteit en de informatiewaarde van de rijksbegroting kunnen verbeteren. Goed gebruik maken van de huidige digitale mogelijkheden kan en moet dit mogelijk maken, stelt het onafhankelijke controle-orgaan voor uitgaven door de Rijksoverheid.

"Uit ons onderzoek blijkt hoe in de afgelopen 20 jaar voortdurend gezocht is naar verbetering van de hoofdstructuur van begrotingen van ministers en hun verantwoording over het gevoerde beleid", schrijft de Rekenkamer. "Knelpunten als het geringe aantal begrotingsartikelen, de matige verantwoording over kabinetsprioriteiten en het ontbreken van goed zicht op maatschappelijke resultaten komen aan bod."

Gebrekkig zicht

Hierbij merkt de onafhankelijke controleur op dat het budgetrecht van de Kamer in de praktijk beperkt kan zijn. "Relatief grote begrotingsartikelen beperken het budgetrecht van de Kamer, omdat de minister makkelijk met budgetten binnen zo’n artikel kan schuiven zonder toestemming van het parlement." Evaluaties over het gevoerde beleid komen niet uit de verf, constateert de Algemene Rekenkamer. Dit ondanks afspraken tussen kabinet en Tweede Kamer over zulk evalueren. "De Kamer heeft gebrekkig zicht welk deel van het rijksbudget vrij te besteden is."

Tegenover deze gebreken staan echter ook kansen, door ICT. Digitalisering en dataportals bieden volgens de Rekenkamer steeds meer mogelijkheden om (beleids)informatie beter te ontsluiten. Het gaat daarbij niet slechts om financiële controle, dus van vooraf bepaalde budgetten en daadwerkelijke gedane uitgaven. Het gaat ook om de effecten die investeringen en beleid hebben. "De oproep van de Tweede Kamer voor een jaarlijkse monitor brede welvaart tekent de behoefte verder te willen kijken dan alleen naar financiële resultaten van beleid."

Hardnekkig knelpunten aanpakken

"Inzicht in de resultaten van overheidsbeleid zijn, ondanks diverse pogingen, voor het parlement nog steeds moeilijk uit de begrotings- en verantwoordingsstukken van het kabinet te halen. Hierdoor krijgt ook de samenleving als geheel geen goed zicht waar overheidsinspanningen toe leiden", luidt de zware conclusie van de Algemene Rekenkamer. Het stelt dan ook dat deze hardnekkige knelpunten aangepakt moeten worden. ICT biedt daar uitkomst: "Onder meer dankzij technische (digitale) ontwikkelingen kan de vormgeving van een moderne beleidsverantwoording door het Rijk invulling krijgen".