Inspecties kritisch over optreden Justitie bij 112-storing

Door een grote telefoonstoring bij KPN was op 24 juni vorig jaar niet alleen 112 ruim drie uur uit de lucht, maar ook het gewone telefoonnummer van de politie. Tot overmaat van ramp was toevallig op hetzelfde moment ook NL Alert verstoord. Daardoor werkte ook die alarmberichtendienst niet naar behoren.

Burgers hoorden lange tijd niets over de telefoonstoring, of kregen juist te maken met tegenstrijdige berichten. Een daarvan verwees mensen in nood per abuis naar de tiplijn van De Telegraaf. Onder druk van een woedende Tweede Kamer zette justitieminister Ferd Grapperhaus drie inspectiediensten aan het werk om het foutenfestival te onderzoeken.

Te laat in actie

Tijdens de storing zijn zeker drie mensen overleden, constateren die diensten. Of zij het hadden overleefd als de ambulance eerder was gewaarschuwd, is volgens de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) niet vast te stellen. De ambulances waren wel verlaat, maar nog binnen de tijdslimiet die geldt.

Dat het niet ernstiger misging, was volgens de Inspectie Justitie en Veiligheid (IJ&V) in ieder geval niet te danken aan krachtig ingrijpen van het ministerie. Grapperhaus’ departement moet in een noodsituatie als deze het voortouw nemen om burgers te informeren. Maar het ministerie kwam te laat in actie.

Na een eerdere telefoonstoring hadden het departement en de veiligheidsregio’s wel afgesproken hoe ze een landelijke storing het hoofd zouden bieden. Maar toen de nood aan de man was herinnerden zij zich die afspraken niet. Ze bleken nooit uitgewerkt en ingevoerd. Dat is het ministerie aan te rekenen, oordeelt de IJ&V. Dat had in de gaten moeten houden of dat wel gebeurde.

Complimenten voor hulpdiensten

De hulpdiensten krijgen juist complimenten. Toen het erop aankwam, hielpen zij beleidsmakers uit de brand, concluderen de inspecties. Niet het ministerie, maar ‘’de politie nam feitelijk de regie’’. Die vond een omweg om de storing te omzeilen en stelde twee vervangende telefoonnummers open. En wees burgers daar snel op via sociale media.

Ook de gezondheidszorg wist zich vindingrijk een weg uit de problemen te improviseren. Ze regelden andere telecommunicatielijnen, zetten extra personeel in en werkten goed samen, oordeelt de IGJ. Toch doen ze er goed aan om voor een volgende keer een draaiboek klaar te leggen.

KPN kan en moet de kans op zo’n volgende keer heel klein maken, stelt de derde inspectiedienst. De uitleg van het telecombedrijf dat liefst drie back-ups niet thuis hadden gegeven, klopt volgens het Agentschap Telecom inderdaad. Dat kon gebeuren doordat eerdere defecten, keuzes en toevalligheden het systeem kwetsbaar hadden gemaakt.

Minister: 'pijnlijk' oordeel

Minister Grapperhaus zegt dat het oordeel van de inspectiediensten "stevig en pijnlijk" is. Hij trekt zich dat aan, want "dat is uiteindelijk mijn verantwoordelijkheid".

"We moeten pijnlijk genoeg vaststellen" dat "op het ministerie een aantal mensen niet direct de alertheid had" en op de hoogte was van ze te doen stond, erkent Grapperhaus. "Dat moeten we ons zeer aantrekken en dat hebben we ook gedaan. Dat mag niet zo gebeuren. Het mag niet meer zo chaotisch verlopen." Kennelijk moeten we de afspraken elke keer opnieuw met elkaar doornemen, constateert hij.

Een nieuwe grote storing kan de minister niet uitsluiten, "maar wat ik wel kan zeggen is dat het nu zo is geregeld dat degenen die aan zet zijn ook exact weten wat er moet gebeuren en de coördinatie oppakken". Grapperhaus zegt ervan "overtuigd" te zijn dat het nu anders zou lopen dan een jaar geleden.