Omtzigt wil hoorzitting over data-opslag door Rutte en ministers

"Wat moeten ministers opslaan en archiveren, wie houdt toezicht en hoe doen ze het?", vraagt Omtzigt in een tweet. Hij licht in een vervolgtweet toe dat het door Rutte wissen van communicatie een uiting is van de zogeheten Rutte-doctrine. Die officieuze overheidsaanpak is door de premier zelf beschreven tijdens de verhoren over de kinderopvangtoeslag, waar Omtzigt zich in heeft vastgebeten. Het toeslagenschandaal bleek lastig te ontleden doordat er in het kader van deze doctrine geen aantekeningen zijn gemaakt van beleidsvorming waardoor er geen sporen zijn van hoe besluitvorming tot stand komt.

'Conform afspraken'

Ondertussen heeft minister-president Rutte verklaard dat zijn wissen van sms'jes conform afspraken was. Ook stelt hij "nooit bewust" belangrijke zaken te hebben achtergehouden door zelf een schifting te maken in welke sms'jes bewaard moesten blijven en welke niet. Het is echter al bekend dat een onder meer een gevoelig sms-bericht van Unilever-topman aan premier Rutte over de afschaffing van de dividendbelasting verloren is gegaan. Tijdens een ingelast persmoment zegt de premier nu geen overtreding van de wet te zien in zijn sms-werkwijze van de afgelopen jaren.

Dat Rutte niet zijn hele correspondentie bewaarde, had er volgens hem mee te maken dat hij tot voor kort werkte met een oude Nokia-telefoon. "Ik ben niet zo van de smartphones", aldus de premier. Hij vond het intypen van berichten op een touchscreen "rampzalig" en gaf de voorkeur aan het opstellen van sms'jes met de nummertoetsen van zo'n ouderwets toestel.

Óude Nokia

Keerzijde was dat zijn oude Nokia-telefoon geen duizenden opgeslagen berichten aankon. "Na een tijdje wordt ‘ie traag." Daarom stuurde Rutte berichten die hij zelf belangrijk genoeg vond door naar een ambtenaar op zijn ministerie, die zorgde dat ze bewaard bleven. De rest verwijderde hij, zonder daarover ruggespraak te houden met anderen. Volgens de landsadvocaat, die Rutte's sms-wissen heeft geopenbaard in een rechtszaak aangespannen door de Volkskrant, had de telefoon slechts ruimte voor twintig berichten.

Bij het dagelijks door Rutte uitgevoerde proces van selecteren en doorgeven enerzijds, en wissen anderzijds, hebben er geen ambtenaren meegekeken. "Zo werkt de richtlijn niet", aldus Rutte nu. De premier erkent wel dat bij deze manier van werken fouten kunnen worden gemaakt. Maar hij heeft naar eigen zeggen nooit bewust berichten gewist waarvan hij niet wilde dat ze boven water zouden komen bij een verzoek om informatie in het kader van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob).

Smartphone nu vanwege VS-bezoek

Inmiddels heeft Rutte wel een smartphone, omdat tijdens een recent bezoek aan de Verenigde Staten bleek dat zijn oude Nokia niet meer werkte op de netwerken daar. Daarmee vervalt de noodzaak om regelmatig zijn chatgeschiedenis op te schonen. "Nu hoeft dat niet meer omdat op die smartphone berichten erop kunnen blijven staan zonder dat dat ding vertraagt."

Rutte zegt er geen problemen mee te hebben als alle door hem verwijderde sms'jes via de provider worden teruggehaald. Het is maar de vraag of dat 'aanbod' überhaupt uitvoerbaar is: afgeleverde sms-berichten worden niet per definitie bewaard door telecombedrijven. Bovendien is met het door Rutte geopperde terughalen niet gezegd dat hij die gewiste berichten vervolgens openbaar maakt, benadrukt hij.