De overeenkomst tussen genAI en Uber (plus het risicovolle verschil)

De huidige hype rond generatieve AI (genAI) kost miljarden, vereist nog meer miljarden en levert vooralsnog niet heel veel keiharde waarde op. Ja, het levert veel reuring op: het krijgt aandacht en exposure, het heeft experimenten en pilots, het leidt tot integratie in van alles en nog wat, maar als je kritisch kijkt naar de ROI dan is het allemaal niet zo rooskleurig.

Verliezen, pardon: investeringen

Waar doet me dat toch aan denken? Ineens zag ik het: Uber! De gebruiksvriendelijke taxi-app waar venture capitalists heel veel geld in hebben gepompt, zodat het de markt kon veroveren. Tijdens die verovering was winst natuurlijk een ‘nagedachte’. Want om te groeien, moet je investeren. Dat weet elke leider wel. En winst komt dan later, als je de markt eenmaal in handen hebt.

Overigens heeft Uber niet de volledige taximarkt in handen gekregen, maar heeft het wel begin dit jaar z’n allereerste winst ooit bekendgemaakt. Na vijftien jaar van verliezen, miljardenverliezen. Pardon: investeringen, miljardeninvesteringen. Want alles wat er binnenkwam, is gestoken in het aanjagen van de groei.

Meer, meer, méér

Bij genAI speelt een zelfde businessdynamiek. Alleen is daar het runnen van de tech op zichzelf al een miljardenpost. Het trainen van genAI-modellen en dan het draaien van daaruit voortkomende toepassingen kost veel, heel veel rekenvermogen. Computerkracht die wordt geleverd door krachtige, relatief zeldzame en dus dure AI-chips. Dit betekent veel datacentercapaciteit. Met veel koeling (en veel CO2-uitstoot). Wat allemaal dus miljardeninvesteringen vereist.

En dan heb ik het nog niet eens over de dreigende kosten van rechtszaken - en reeds getroffen schikkingen plus licentiedeals - over trainingsdata voor genAI-modellen. Misschien lopen die rechtszaken uiteindelijk af met een sisser, maar gaandeweg lopen wel de facturen van advocaten. Ook een kostenpost die meeweegt. Ik vraag me af hoe lang dit nog valt vol te houden. Want ondertussen hebben bedrijven moeite om de waarde van AI aan te tonen, ziet ook ICT-marktvorser Gartner. En consultants spinnen er garen bij en techleveranciers ontpoppen zich als de schepverkopers in de goudkoorts.

De afrekening komt

Maar ook die grote techleveranciers en AI-aanbieders zitten in het hamsterrad van meer, meer, méér. Partijen als Microsoft en OpenAI steken vele miljarden - tot aan biljoenen - in het ontwerpen, ontwikkelen, bouwen en draaien van hardware én software voor hun AI-aanbod. Aan die AI-gedreven producten en diensten willen ze natuurlijk wel geld verdienen. Dus net als bij Uber gaan er op gegeven moment prijsverhogingen komen. Dit geeft hogere kosten voor de AI-aangedreven processen en workflows die ICT-afnemers nu aan het verkennen en bouwen zijn. Want alles krijgt een AI-sausje.

Wat is bij AI-projecten momenteel het bedrijfsmodel en de business value? En hoe worden die geraakt door prijsverhogingen die vroeg of laat gaan komen? Eigenlijk is dit een kwestie van planning voor je bedrijfscontinuïteit. Want kun je straks zonder je AI-aanbieder, of: wat kost uitstappen en overstappen? Bij een Uber is dat nog relatief makkelijk. Bij IT zijn migraties altijd al dure zaken geweest. Bij diepe AI-embedding lijkt me dat nog wat kostbaarder.