Digitaal verantwoord ondernemen

Een dag eerder riep EU-voorzitter Juncker op tot een strengere aanpak van nepnieuws. Er wordt inmiddels in sommige Europese landen nagedacht over wetgeving die hier over gaat. Maar wat doe je als organisatie daarnaast nog ‘extra’ om bij dit soort onderwerpen je eigen verantwoordelijkheid te nemen?

Über is een voorbeeld van een bedrijf dat regelmatig de grenzen van wetgeving en maatschappelijke acceptatie opzoekt. Dit resulteerde in protesten door ‘reguliere’ taxichauffeurs en het lastigvallen van Über-chauffeurs in Parijs. Maar ook tot het verbieden ervan in Spanje en India, en het incasseren van boetes en politie-invallen in Amsterdam. Een ouder voorbeeld is ING, dat enkele jaren geleden de consument onrustig maakte met haar plan om gegevens over betalingsverkeer te gaan verhandelen. De overlast in Kijkduin door de Pokémon-app en het digitaal gefaciliteerde dieselschandaal van Volkswagen zijn recentere gebeurtenissen.

Het raakvlak tussen deze voorbeelden is dat ze opereren in het spanningsveld van (soms nog ontbrekende) wetgeving, publieke opinie en de kansen die deze technologie biedt.

Extra

Aanvullend op wet- en regelgeving zouden organisaties actief moeten kiezen wat ze ‘extra’ doen met digitale ontwikkelingen. De burger, consument en medewerker hebben soms profijt, maar soms ook last van de tsunami aan technologische nieuwtjes. Hoe benut je op verantwoorde wijze de kansen? Wat doe je als organisatie extra, bovenop bestaande wetgeving, om met de minder leuke kant om te gaan? Waar sta je daarbij ten opzichte van de publieke opinie?

Het standpunt dat organisaties hierover innemen verdient een naam of label: Digitaal Verantwoord Ondernemen (DVO). Er zijn natuurlijk allang organisaties die aan DVO doen, zonder dat ze het zo noemen. Het toevoegen van de term aan het debat hierover vergemakkelijkt en verkort de discussie en helpt mensen om elkaar op dit punt te vinden.

Gelukkig zijn er ook voorbeelden van bedrijven die digitaal verantwoord ondernemen. Zo zetten Volkswagen en BMW sinds enkele jaren de mailserver op slot buiten werktijd, dit om de avondrust van hun medewerkers te beschermen. De Boston Consulting Group zag de productiviteit van medewerkers stijgen als zij hun smartphone ’s avonds uitzetten. Zij hebben daar zelfs een begrip voor geïntroduceerd: PTO of ‘Predictable Time Off’. In Nederland experimenteren bedrijven met een mailvrije werkomgeving. Recent boden bedrijven, waaronder Deloitte en KPN, aan om de komende verkiezingen in Nederland te helpen beveiligen.

Verstoorde balans

Digitale ontwikkelingen hebben enorme impact op onze maatschappij. Mensen merken vaak dat hun mogelijkheden om zaken te kopen, contact te hebben met anderen en hun mening te ventileren, door deze ontwikkelingen veel groter worden. Tegelijk hebben we met zijn allen last van hackers en verliezen we (inmiddels geautomatiseerde) werkgelegenheid. Wegens digitale overbereikbaarheid lijden we aan een regelmatig verstoorde werk-privébalans en hebben we niet altijd het idee dat overheden en bedrijven onze privacy respecteren.

Over sommige van deze effecten ontstaat langzamerhand wet- en regelgeving. De wet op de privacybescherming en de daaraan gerelateerde meldplicht datalekken zijn daar voorbeelden van. Recent nam het Franse parlement een wet aan die werknemers het recht geeft om hun smartphone buiten werktijd uit te zetten.

In andere gevallen ontbreekt wetgeving. Dan moet de organisatie haar verantwoordelijkheid nemen en op verantwoorde wijze omgaan met de inzet van IT. Gewoon om zeker te zijn dat IT (alleen) doet wat zij moet doen: de juiste prestaties leveren voor haar klanten en daarbij rekening houden met het welzijn en de digitale vaardigheid van medewerkers, klanten en burgers.