Instroom in technisch onderwijs blijft achter bij vraag

In totaal telt Nederland nu 1.847.000 mensen met een technisch beroep, aldus de Monitor Techniekpact - een coproductie van het Techniekpact, Platform Talent voor Technologie en de Rijksoverheid. Krap 30% van hen heeft dus een ICT-beroep. En dat aantal is de afgelopen jaren enorm gestegen. In 2013 had slechts 270.000 mensen een ICT-beroep.

Die stijging in het aantal ICT’ers is met name het gevolg van jonge ICT’ers en vrouwen. Zo’n 44% van de ICT’ers in Nederland is nu jonger dan 35 jaar en 46% is tussen de 35 en 54 jaar oud. Verder telt Nederland nu 95.000 vrouwelijke ICT’ers, terwijl dat er in 2013 nog maar 39.000 waren. Toch blijft het aandeel vrouwelijke ICT’ers in 2022 steken op ongeveer 17%.

Ondertussen is ook het aandeel hoogopgeleide ICT’ers toegenomen. Vorig jaar waren 344.000 van de techprofessionals hoogopgeleid, tegenover 162.000 in 2013.

Instroom onderwijs stokt

Ondanks het toegenomen aantal ICT’ers, blijft er sprake van een enorm tekort. In het vierde kwartaal van 2022 waren er 28.000 openstaande vacatures, veel meer dan een aantal jaar terug. Begin 2016 stonden er bijvoorbeeld nog maar 13.500 vacatures open. Maar liefst 37% van de bedrijven in de ICT-sector ervaarde in het eerste kwartaal van 2023 dan ook problemen in het verlenen van diensten door te weinig personeel.

Meer aanbod qua talent is dus nodig, maar de instroom in het bètatechnisch onderwijs neemt niet echt toe. “Het aanbod kan de vraag niet bijhouden”, zegt Thea Koster, voorzitter van het Techniekpact, in een blog. De uitdagingen van de sector stapelen zich op. Naast dat wij alle zeilen moeten bijzetten om, ondanks de leerlingendaling, toch voldoende instroom te realiseren, zal ook de arbeidsbesparende innovatie een tandje hoger en sneller moeten”.

Zo is de instroom op het hbo na jaren van daling in 2022 wel stabiel gebleven op 23% van het totaal aantal studenten, maar het absolute aantal nieuwe studenten daalde van 24.464 naar 22.791. Op het wo steeg de instroom in het bètatechnisch onderwijs met één procentpunt naar 35%, maar het absolute aantal daalde daar ook, van 27.146 naar 26.203. En ook het mbo ziet dat de instroom stabiel blijft op 28%, maar dat het absolute aantal daalt. Cijfers van alleen de ICT-opleidingen deelt de Monitor Techniekpact niet.

Toch is de Monitor Techniekpact wel hoopvol: volgend jaar wordt de basisbeurs opnieuw ingevoerd voor studenten. De hoop is dat de instroom daardoor weer toeneemt. “Daarom is volgend jaar belangrijk meetmoment.”

Enorm lerarentekort

Op de middelbare school lijkt wel een lichtpuntje zichtbaar qua instroom in technische profielen. Zo kiezen steeds meer scholieren op het vmbo voor een technische richting en neemt ook het aantal meisjes dat voor zo’n profiel kiest toe. Toch stromen jongens met 79% vaker vanuit een technisch profiel door naar een technische mbo-opleiding dan meisjes, waar slechts 45% dat doet.

Op de havo en op het vwo is de instroom naar de technische profielen voor het eerst na jaren van daling gestabiliseerd. Op de havo blijft de instroom nu steken op 36% van alle scholieren, al is het absolute aantal wel gedaald van 23.054 scholieren naar 22.539. Op het vwo is zelfs sprake van een lichte stijging van 57% naar 59%. En ook het absolute aantal scholieren dat voor een technisch profiel kiest, stijgt daar iets: dat zijn er nu 24.446, tegenover 24.246 een jaar eerder.

Zorgelijk is echter dat 65% van de vacatures voor leerkrachten voor de vakken wiskunde, natuur & scheikunde, techniek & technische vakken en ICT moeilijk vervulbaar zijn. Mogelijk heeft dat dus effect op de toekomstige instroom van scholieren en studenten.