Nieuwe competentieprofielen voor ICT-professionals

Het is geschreven door Johan Op de Coul en Cees van Oosterhout en het is de opvolger van het Rapport ‘Taken, functies, rollen en competenties in de informatica’ uit 2001. Dat boek werd gebruikt bij ruim 8000 organisaties waar ICT’ers werkzaam zijn. Aan de nieuwe editie ging zo’n vijf jaar onderzoek en schrijven vooraf. Het moet volgens beroepsvereniging KNVI de nieuwe standaard voor ICT-functies worden.

Vijfde rapport

Het KNVI (voorheen: Ngi) heeft als beroepsvereniging van informatici sinds 1982 vijf rapporten uitgebracht over functies in de ICT. Deze rapporten bieden een ordening van informaticafuncties en een standaard voor functietitels. Vervolgens worden aan die functies taken en competenties die nodig zijn om de taken op professioneel niveau uit te voeren, gekoppeld. Het competentiemodel gaat verder dan alleen ICT-functies. Het strekt zich uit over alle activiteiten rond informatievoorziening, zowel in gebruikersorganisaties als ICT-organisaties.

Sinds 2001 zijn vele informaticafuncties verdwenen, maar ook nieuwe ontstaan. Bovendien zijn de ontwikkelingen aanleiding om hogere of andere competenties van informatici te eisen. Belangrijke ontwikkelingen zijn onder meer de sterk toegenomen verwevenheid tussen bedrijfsprocessen en de ICT, het feit dat de business informaticataken van de ICT overneemt en de opmars van outsourcing en cloud. Deze trends worden in het boek uitgebreid toegelicht met een vertaling daarvan naar functies.

De beschreven taken en de competenties bestrijken de totale levenscyclus van de ICT, van het beheer van de bedrijfsprocessen, de ontwikkeling en het beheer van applicaties en de technische infrastructuur en tot slot de managementfuncties. Het competentiemodel is volgens de samenstellers zodanig opgebouwd dat standaardfuncties worden gepresenteerd, maar dat iedere organisatie vervolgens - op basis van die standaard - eigen functies kan definiëren.

Aansluiting bij e-CF

Het nieuwe rapport sluit aan bij het e-CF, het European Competence Framework, dat ook in Nederland veel aandacht krijgt, maar nog niet heel wijdverspreid is. De standaard heeft tot doel om op Europees niveau ICT-functies vergelijkbaar en uitwisselbaar te maken en daarmee de arbeidsmobiliteit binnen Europa te bevorderen. Het omschrijft professionele ICT-vaardigheden, gebruikmakend van een gemeenschappelijk raamwerk van competenties en competentieniveaus. Het KNVI-competentiemodel en het e-CF zin over en weer in elkaar geïntegreerd.

KNVI heeft besloten haar eigen competentieraamwerk, het Employability Framework EFI, niet los te laten. “Het kenmerk van e-CF is dat het op een hoger abstractieniveau is geformuleerd dan het competentieraamwerk EFI. Door het inpassen van het competentieraamwerk EFI in e-CF, worden deze meer globale elementen van e-CF nader ingevuld en gedetailleerd. Daarnaast is er een directe aansluiting op EQF European Qualifications Framework”, licht een woordvoerder toe.

Concreet betekent dit dat er een duidelijke relatie wordt gelegd tussen competenties, taken, rollen en functies. In het boek is een korte beschrijving opgenomen van circa 80 competentie-elementen. Er komt ook een speciale website die bestaat uit een gedeelte dat gratis toegankelijk is, met een gedeelte van de beschrijving van de competentie-elementen en een beperkte functionaliteit. In het gedeelte dat tegen betaling toegankelijk is, is de volledige beschrijving van de competentie-elementen beschikbaar, alsmede een uitgebreidere functionaliteit.

Verschillende doelgroepen

Het boek is bedoeld voor eigenlijk iedereen die met informatie werkt. In eerste instantie voor de ICT’er zelf, zodat zij in kaart kunnen brengen welke taken en competenties zij beheersen en vooruit kunnen kijken naar een volgende stap in hun carrière en daarbij ontdekken welke competenties ze nog moeten ontwikkelen. Dit laatste is ook voor studenten interessant.

Een belangrijke tweede groep lezers is HR-management, dat op basis van de competenties beter nieuwe medewerkers kan werven en selecteren en aan kan sturen op de verdere ontwikkeling van de informatici die al werkzaam zijn binnen de organisatie. De laatste doelgroep zijn opleiders, die op basis van de taken en de competenties hun opleidingscurriculum vorm en inhoud kunnen geven.

Op de Coul zegt in een toelichting dat de allerbelangrijkste digitale competentie van ICT’ers ‘jezelf kunnen ontwikkelen’ is. Hij is organisatiedeskundige met ruim 35 jaar ervaring in de wereld van het beheer van de informatievoorziening in zowel het bedrijfsleven als bij de rijksoverheid.