Kritisch denken over digitalisering

De kunst is dus jezelf te dwingen om de juiste delen in je hersenen te activeren en kritisch te reflecteren op waar je staat, welke keuzes je kunt maken en welke afwegingen daarbij spelen.

Het is intrigerend hoe mensen in het algemeen denken. We hebben allerlei vooronderstellingen en maken allerlei denkfouten. We zijn slechts in beperkte zin rationele wezens. Zo hechten we bijvoorbeeld vooral aandacht en waarde aan informatie die onze bestaande ideeën, overtuigingen of hypotheses bevestigen. We worden sterk beïnvloed door informatie die we als eerste ontvangen en laten ons vooral drijven door dingen die we ons direct kunnen herinneren. Bovendien vinden we het lastig om goede redeneringen op te zetten. Of hebben we er belang bij om bewust drogredenen te gebruiken.

Nu is dit allemaal niets nieuws, maar we zien wel dat de vraagstukken waar we als samenleving mee te maken steeds complexer worden. Onze samenleving digitaliseert en dat leidt tot allerlei nieuwe vragen over hoe we ons verhouden tot technologie. Informatietechnologie genereert complexiteit in organisaties. Kritisch denken is een essentiële vaardigheid die juist hierdoor extra belangrijk wordt. We moeten begrijpen waar en hoe we technologie inzetten en op welke manier we om willen gaan met de toenemende hoeveelheid gegevens die daarmee gepaard gaat. Als we niet uitkijken beheersen wij de technologie niet meer, maar zal de technologie ons leven vooral beheersen.

Het boek Kritisch denken over digitalisering - Het belang van logisch en ethisch redeneren beschrijft wat de kracht is van kritisch denken en de soorten denkfouten waarbij het kan helpen en hoe je het kunt toepassen en wat het betekent in de context van digitalisering. Kritisch denken is meer dan logisch redeneren. Ethische aspecten verdienen ook expliciete aandacht, en die kun je dus ook meenemen in je redeneren. Je komt dan op het gebied van digitale ethiek, wat gaat over de verantwoorde inzet van data en technologie. Het boek benoemt een aantal methoden en technieken die je daarbij kunt gebruiken.

Het is geschreven door een aantal leden van de KNVI interessegroep kritisch denken van informatie.