Anonimiteit internet blijft

Niet alleen zou een identificatieplicht moeten leiden tot beschaafder gedrag, het zou ook de computercriminaliteit moeten verminderen. Anonimiteit zou de ‘schuilplaats van het kwaad’ zijn. Eugene Kaspersky, eigenaar en directeur van het gelijknamige beveiligingsbedrijf pleit al jaren voor een internetpaspoort. “De enige mensen die nu 100 procent anoniem zijn op Internet, zijn criminelen. De rest van ons kan tamelijke eenvoudig gevolgd worden door de politie of andere overheidsorganisaties als die dat willen.” Hij stelt daarom voor een internetpaspoort te introduceren voor online winkelen, bankieren “of andere serieuze zaken.” Hij redeneert dat je als je een auto koopt of een hotel boekt, je je toch ook al identificeert. “Waarom dan niet ook op internet?” Voor postings op fora hoeft het niet van hem. Kaspersky opteert voor twee internetten; een veilige versie waarvoor je je moet identificeren en een onveilige die anoniem is. Die laatste verdwijnt vervolgens vanzelf, omdat daar geen geld meer in omgaat.

Niet te handhaven
Nog afgezien of het uitbannen van anonimiteit wel gewenst is, is het niet te handhaven, stelt beveiliger Fox-IT uit Delft. “Technisch is het vast wel mogelijk, maar organisatorisch waarschijnlijk niet”, laat een woordvoerder van Fox-IT weten. De basis zou dan moeten bestaan uit de landelijke authenticatiesystemen van de diverse overheden. Zoals DigiD in Nederland en het PKI-certificaat in België. “Dat zijn tamelijk objectieve systemen waarvoor je je al hebt moeten identificeren met bijvoorbeeld je paspoort. Het zal echter lastig worden om overheden hieraan mee te laten werken.” Een alternatief is het gebruik van reputatiemechanismen van sociale netwerken. Het aantal Twitter-volgers of je verkoper-rating op eBay zegt iets over jouw identiteit. En als een systeem met hulp van de overheden er al komt, dan is dat ook niet gegarandeerd waterdicht. “In elk systeem zit wel een beveiligingsprobleem. De problemen met DigiD waarover het AD deze week bericht, zijn daarvan een voorbeeld.”

Privacy in het geding
Dat overheden hier niet snel aan mee zullen werken, komt deels ook door privacywetgeving. Zo zijn nog maar net, sinds eind mei, Europese ePrivacy-regels ingevoerd, die dicteren dat iedereen die zich op het web begeeft, expliciet toestemming moet geven voordat zijn handelingen op internet gevolgd mogen worden.

De tegenstand tegen een identificatieplicht voor internet is groot. Bits of Freedom is er bijvoorbeeld bepaald geen voorstander van. “Mensen zullen ook dit omzeilen. Maar het zorgt er ook voor dat democratische bewegingen zoals dat in Egypte is gebeurd niet meer kunnen ontstaan op internet. Zonder een goede bescherming van de privacy had dat niet gekund. Dit is geen oplossing die past bij het probleem. Zoek een andere oplossing voordat je met een enorm kanon schiet. Denk eens aan moderators bijvoorbeeld. Als iets technisch kan, is het nog niet wenselijk dat het ook gebeurt.”

Anton Ekker is als jurist gespecialiseerd in ICT en privacy en promoveerde in 2006 op het onderwerp anoniem communiceren. Hij is ervan overtuigd dat het afschaffen van de anonimiteit op internet totaal niet haalbaar is. En wenselijk is het in Ekkers ogen evenmin. “Een verbod op anonimiteit is in het verleden altijd verbonden geweest met het handhaven van censuur. In de eeuwen na de opkomst van de boekdrukkunst zijn we tot het inzicht gekomen dat volledige uitingsvrijheid niet kan bestaan als je altijd je eigen naam bij je uitingen moet vermelden. Het behoud van volledige uitingsvrijheid weegt zwaar. Mensen hoeven niet bang te zijn dat ze permanent in de gaten worden gehouden. We zullen we de nadelen ervan, het verdwijnen van fatsoensnormen bij anonieme communicatie bijvoorbeeld, op de koop toe moeten nemen. Want de prijs van afschaffing van die anonimiteit is te hoog.”

Een te groot goed
Arnoud Engelfriet, ICT-jurist en partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht, ziet anonimiteit op internet niet verdwijnen. “Daarvoor is het een te groot goed en zijn er te veel belangen. Het zal lastig zijn om mensen die anoniem willen zijn, tegen te houden. Daarvoor moet te veel gebeuren. Alle proxy’s moeten verboden moeten, Hotmail en de toegang tot buitenlandse serviceproviders moet onmogelijk worden gemaakt. Technisch kan het. In Noord-Korea doen ze het ook. Het is een zwaard met twee kanten. Er zijn mensen die anoniem hun meningen kwijt willen kunnen en er zijn er die anoniem willen blijven om de politie te ontlopen. Bij afschaffing van anonimiteit zet je de eerste groep buiten spel. Criminelen die echt anoniem willen blijven, beschikken over veel middelen om dat voor elkaar te krijgen. Dus die online anonimiteit zie ik niet snel verdwijnen. Ik zie wel steeds meer sites die uitsluitend met geregistreerde gebruikers werken, de hun echte identiteit moeten melden omdat anonieme gebruikers teveel gedoe geven. Denk aan Google+, LinkedIn en Twitter.”

Google houdt vast aan echte naam
Facebook en Google doen hard hun best om anonieme gebruikers te weren van hun sociale netwerken. Google zegt dat gebruikers er zo beter op kunnen vertrouwen dat er ook een echt persoon zit achter het profiel dat zij onderzoeken. En Facebook-topman Mark Zuckenberg stelt onomwonden dat het “een gebrek aan integriteit” is om twee identiteiten te hebben. Hun beleid stuit echter op grote weerstand onder diezelfde gebruikers. Voor zijn splinternieuwe Google+ bijvoorbeeld heeft Google al vele accounts vernietigd die onder een pseudoniem zijn aangemeld. Boze gebruikers wijzen erop dat zij van oudsher werken met schuilnamen en dat hun vrienden hen ook daaronder zoeken. Zij willen bovendien hun privacy beschermen met de pseudoniemen. Niettemin blijven de gebruikers Google+ in groten getale bezoeken: 25 miljoen per dag en dat al na één maand.