Dringend gezocht: minister van Digitale Zaken
Op digitaal gebied zien we nog steeds versplintering van de overheidsaanpak: deeloplossingen, witte vlekken en schrikbarend trage reacties op technologische ontwikkelingen. Zonder heldere politieke standpunten over bovengenoemde zaken blijft een consistent digitaal overheidsbeleid een illusie, schrijft Willemijn Rodenburg, relationship manager government bij Fox-IT.
Shutterstock.com
In de aanloop naar de verkiezingen heeft een aantal politieke partijen digitalisering in hun programma opgenomen, wisselend in diepgang. Opvallend is dat deze aandacht niet gekoppeld is aan een politieke richting. NSC en BBB hebben een gedegen hoofdstuk over digitalisering, net als D66 en Volt. De VVD noemt digitalisering hier en daar, maar besteedt wel veel aandacht aan cyberweerbaarheid, terwijl de PVV niets zegt over digitalisering, afgezien van een digitale schandpaal voor daders van geweld- en zedenmisdrijven en ‘geen digitale euro’. Het belooft niet veel goeds voor de formatie, nu een heldere politieke visie op de rol van de overheid in de digitale wereld dingend nodig is.
2 fundamentele aspecten
De politiek zou zich moeten uitspreken over twee belangrijke en wezenlijke digitale aspecten. Het eerste aspect is de digitalisering van de overheid zelf. Deze digitalisering is geen kerntaak, maar dient ter ondersteuning van de beleidsuitvoering. Het tweede aspect is fundamenteler: welke taken zouden in de digitale wereld tot de overheidstaken moeten behoren en wat moet de verantwoordelijkheid van het bedrijfsleven en van de burger zijn?
Er spelen allerlei maatschappelijke belangen – van economie tot nationale veiligheid – die moeten worden afgewogen tegen bedrijfsbelangen en de belangen van burgers. Bijvoorbeeld: in hoeverre is digitale autonomie wenselijk en financieel mogelijk, is digitale veiligheid een overheidstaak, waar ligt de balans tussen wet- en regelgeving en de last ervan voor het bedrijfsleven, waar ligt de balans tussen privacy en digitale opsporingsmogelijkheden, etc.?
Burger en kleinbedrijf in de kou
Tussen deze twee fundamentele aspecten is er sprake van een duidelijke relatie. Hoever moet de overheid bijvoorbeeld gaan met het vervullen van de overheidstaak in het digitale domein zoals de overheid dat ook doet in de fysieke wereld? Een duidelijke illustratie van de discrepantie tussen wat de overheid doet en wat de politiek zou moeten doen is digitale weerbaarheid, of beter gezegd het gebrek hieraan.
Ja, er is wet- en regelgeving rondom cybersecurity en er komt zelfs nog meer aan. Maar die wet- en regelgeving is vooral gericht op specifieke (kritieke) sectoren. Kleine bedrijven en burgers staan nog steeds in de kou, terwijl wij ons allemaal in de digitale wereld bewegen. De veiligheid voor iedereen in deze wereld moet daarom een overheidstaak zijn. En dat is nog maar het begin.
Net zoveel criminaliteit online als in de fysieke wereld
Hoever moet de overheid gaan met digitalisering als een substantieel deel van de burgers daarin niet kan meegaan? Hier ligt een duidelijk verband met onderwijs: welke digitale vaardigheden moeten onderwezen worden als een derde van de jongeren onvoldoende leesvaardigheid heeft? Veel burgers en kleine bedrijven weten ook niet goed hoe zij zich veilig in de digitale wereld moeten bewegen. Terwijl de criminaliteit in de digitale wereld inmiddels een vergelijkbare omvang heeft gekregen als in de fysieke wereld. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) waren in 2022 meer dan 2 miljoen Nederlanders slachtoffer van digitale oplichting, aankoopfraude, hacken, online bedreiging of intimidatie.
Wie zich in de fysieke wereld verplaatst is voor iedereen zichtbaar en heeft een identificatieplicht op plaatsen en momenten dat het in het maatschappelijke verkeer nodig is (na een overtreding, in ziekenhuizen, voor het openen bankrekening, voor aankoop tabak of alcohol, etc.). In die digitale wereld beweegt iedereen zich nu in principe anoniem. Willen we ook in de digitale wereld een identificatieplicht, zonder te vervallen tot een surveillancestaat? Dan moet de politiek bepalen wat van de bezoekers van de digitale wereld mag worden vastgelegd en wat niet.
9 jaar wachten op functioneel aanbesteden
De politiek zal zich ook moeten bemoeien met praktische zaken die digitalisering raken. De huidige aanbestedingsvorm, waarbij de overheid de specifieke invulling van de oplossing oplegt, is niet bestand tegen de technologische ontwikkelingen en kost veel te veel tijd. Het was de commissie Elias met het rapport ‘Naar grip op ICT’ die al in 2015 sprak over functioneel aanbesteden. Geef de private sector een doelstelling mee om op basis daarvan zo snel mogelijk invulling te geven aan de oplossing.
Alles overziende is een Ministerie voor Digitale Zaken dringend nodig, een vakdepartement vergelijkbaar met het Ministerie van Financiën met een vergelijkbaar toetsingsmandaat. Van de gedoodverfde regeringspartijen hebben NSC en BBB een minister van Digitale Zaken in hun verkiezingsprogramma opgenomen, de VVD niet en de PVV heeft het, zoals gezegd, helemaal niet over de digitale wereld. Ik doe een dringend beroep op de twee nieuwkomers, die hoe dan ook een sleutelrol vervullen in de formatie, om dit ministerie ook daadwerkelijk te realiseren. Maar die minister zal het niet alleen kunnen. Intensievere samenwerking met de private sector is noodzakelijk, alleen al vanwege de daar aanwezige kennis.
Politiek gesteund digitaliseringsbeleid noodzakelijk
Het vertrouwen in de politiek is laag. Ook dan, juíst dan, is een politiek gesteund digitaliseringsbeleid noodzakelijk: een stevig raamwerk waarbinnen alles moet passen. Een raamwerk dat bovendien de nodige checks and balances omvat om digitale ongelukken te voorkomen.
Reacties
Om een reactie achter te laten is een account vereist.
Inloggen Word abonneeHet bedrijfsleven zou een functie profiel voor een minister van digitale zaken moeten opstellen, ook met de omschrijving van de bevoegdheden. Met dit profiel een discussie opzetten van bedrijfsleven met Politiek, met beleidsmedewerkers Ministerie.
Het is een compleet andere aanpak dan tot nu toe, maar we moeten starten met veranderingen van gezamenlijke verantwoordelijkheid.
Poppe Wijnsma Armana Identity BV
0647318892
Mooi overzicht van aspecten van digitalisering die de overheid nu snel zal moeten oppakken. Zou daar ook graag nog aan willen toevoegen alle dilemma's t.a.v. privacy, AI, desinformatie, sociale media en de problemen voor burgers die digitalisering niet meer kunnen begrijpen en bijhouden..