Nederland bouwt ‘smart archive’ voor ruimtemissie

Optelsom van hoogwaardige informatie

Bij het EMA komen alle gegevens binnen, niet alleen die van de Euclid-satelliet zelf, maar ook van de grote surveys vanaf de grond die zich dit decennium richten op donkere materie en donkere energie, waaronder het door Nederland geleide KiDS survey, de Dark Energy Survey en Pan-STARRS. Alle van de ingestroomde informatie afgeleide resultaten blijven binnen het systeem, zodat het een optelsom van steeds hoogwaardiger informatie wordt. De bouw van zo’n slim archief is een enorme uitdaging, zegt Edwin Valentijn van de Rijksuniversiteit Groningen en van Expertisecentrum Target . “Het betreft een gigantische hoeveelheid complexe data, niet alleen van Euclid zelf, maar ook van de andere kosmologie-surveys die als een soort opmaat voor Euclid kunnen worden gezien.”

Donkere energie en materie

Euclid is een optische/nabij infrarood telescoop, en gaat de vorm en verdeling van zo’n 2 miljard melkwegstelsels in kaart brengen om zo meer te weten te komen over de onbekende donkere energie en donkere materie waaruit het heelal voor respectievelijk 70 en 25 procent lijkt te bestaan. Donkere energie wordt verantwoordelijk gehouden voor de versnelde uitdijing van het heelal. Euclid zal door de vorm en verdeling van deze stelsels te meten, kunnen afleiden wat donkere energie is en of de relativiteitstheorie ook op schalen van miljarden lichtjaren blijft gelden. De satelliet wordt uitgerust met een optische camera (VIS), een nabij-infraroodcamera en spectrometer (NISP). Nederland heeft een leidende rol heeft bij de verwerking van de data van die camera. Samen met Italiaanse collega’s zullen Leidse astronomen deze unieke data zorgvuldig kalibreren zodat deze optimaal benut kunnen worden voor een breed scala van wetenschappelijke projecten.

Het Euclid Missie-Consortium wordt geleid door Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, Roemenië, Spanje en het Verenigd Koninkrijk, met een bijdrage van laboratoria in de VS. De Nederlandse partijen die zijn betrokken bij Euclid zijn de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA), Rijksuniversiteit Groningen, SRON, Target, en Universiteit Leiden.