Happy 2020

Vanuit het vakgebied hoop ik ook op voorspoed en geluk, maar maak ik me tegelijkertijd wel hele grote zorgen. Er komt nogal wat op ons af: de nieuwe wereldorde vormt zich, de grootste mondiale risico’s gaan inmiddels over het milieu en het voortbestaan van ons interstellaire ruimteschip, en de technologie die enorme mogelijkheden voor ons biedt. In voor- en tegenspoed.

Ik maak me tegelijkertijd wel hele grote zorgen

Gelukkig staat niet iedere Nederlander dagelijks naast een dier dat als laatste in zijn soort zijn laatste adem uitblaast. Niet iedereen snorkelt regelmatig tussen dood koraal en slierten plastic. Hooguit als je een vakantiebestemming ongelukkig hebt gekozen. Maar dichter bij huis zijn er ook nogal wat uitdagingen die we moeten aangaan. Technisch is er zo veel mogelijk, en de grote vraag is op welke wijze deze technologie jou nu echt verder helpt. Wat is de menselijke maat? Draagt een innovatief product bij aan duurzaamheid? Hoeveel wil je van jezelf prijsgeven als je telefoon meekijkt met je bankgegevens, weet waar je staat of meeluistert met wie je in gesprek bent? Er is een aantal thema’s die de KNVI agendeert als beroepsorganisatie voor ICT- en informatieprofessionals, die gevat kunnen worden onder het thema ‘Smart Humanity’. In 2020 wordt door vakgenoten aan een boek over Smart Humanity geschreven, dus de verdieping van het thema volgt. Een aantal rode draden zien we al wel. Ik noem er twee.

Technisch is er zo veel mogelijk, en de grote vraag is op welke wijze deze technologie jou nu echt verder helpt

Een eerste rode draad gaat over het contact met het ‘werkoppervlak’. Mensen achter een scherm staan soms zo los van de werkelijkheid dat ze eigenlijk niet meer ervaren wat een druk op de knop nu werkelijk betekent. Het afvuren van een drone, het versturen van een boze tweet, algoritmes voor jou laten speculeren of het opstarten van een onpersoonlijk administratief proces; allemaal verschijningsvormen van vergevorderde efficiënt gemaakte (werk)processen waarvan niemand straks meer weet wat we eigenlijk aan het doen zijn. En erger, hoe veel ongerief we anderen daarmee aandoen – soms letterlijk tot de dood erop volgt. Dit vraagt een heroverweging van wat we kunnen laten organiseren door technologie, en het opnieuw onderzoeken van onze ethische normen.

Een tweede rode draad heeft te maken met het rondpompen van informatie, en het niet meer kunnen herleiden van het bijbehorende doel. De documentaire Kenniswerk van KNVI geeft dat aan. ‘Lekker gewerkt? Zeker, vandaag wel 100 e-mails afgedaan.’ Kenniswerkers zijn van alle tijden. Nu zijn het er echter zo veel dat niet meer precies duidelijk is wat ‘ze’ doen, en vooral hoe we alle informatie opslaan, transparant maken en archiveren. Mijn archief is mijn mailbox. Totdat die crasht natuurlijk, de database volloopt of door een systeembeheerder geleegd wordt.

Of al mijn besluiten vindbaar en herleidbaar zijn, daar durf ik geen fles champagne op in te zetten. Dus dan maar zo: proost op het nieuwe jaar.