Frankrijk verbiedt Microsoft 365 en Google Workplace voor onderwijs

Het verbod voor de Franse onderwijssector om Microsoft 365 en Google Workspace te gebruiken, komt van het ministerie voor Onderwijs en Jeugd. Dat schrijft in antwoord op Kamervragen dat het gratis cloudaanbod neerkomt op illegale prijsdumping. In augustus is deze kwestie aangekaart bij dit ministerie met daarbij de vraag wat de verantwoordelijke bewindspersoon hieraan gaat doen, meldt The Register. De achterliggende, fundamentele kwestie is het hete hangijzer van datasoevereiniteit gezien de opslag van burgergegevens in clouds van Amerikaanse herkomst.

Markt verstoren

Gratis gebruik van producten en diensten kan wel aantrekkelijk lijken, maar zou de marktverhoudingen scheef trekken en concurrentie kunnen smoren. "Gratis diensten zijn dus in principe uitgesloten van het bereik van overheidsopdrachten", aldus de verklaring van het ministerie. Dit is de schriftelijke reactie op de kritische constatering met dito Kamervragen in augustus.

Daarin wordt concreet gesproken van "Microsoft Office 365, dat Word, Excel, PowerPoint, OneNote en nu Microsoft Teams integreert, evenals vele andere tools voor in de klas". Behalve Office-aanbieder Microsoft wordt ook concurrent Google genoemd. Die biedt met zijn Workspace - en de aparte variant voor onderwijs - een soortgelijke gratis dienst voor studenten en docenten. De Franse onderwijsminister heeft het verbod openlijk bevestigd.

Schrems II-uitspraak

Frankrijk heeft eerder al geoordeeld dat de betaalde clouddiensten van techreuzen als Microsoft en Google in strijd zijn met de AVG (ook wel bekend met de Engelstalige afkorting GDPR). Dit oordeel is gedaan op basis van de verstrekkende Schrems II-uitspraak die de bijgewerkte privacyovereenkomst tussen de Europese Unie en de VS ontoereikend heeft verklaard en dus in strijd met EU-wetgeving.

Nederland is vooralsnog minder 'strikt in de leer'. Enerzijds is er wel geruime tijd terug al kritisch gekeken door bijvoorbeeld het ministerie van Justitie naar het cloudaanbod van Microsoft, die daarop eind 2019 aanpassingen breed heeft doorgevoerd. Daarna is in 2020 ook Google nog doorgelicht, waarbij vorig jaar een conflict over databescherming naar buiten kwam. Toch is er in mei dit jaar een raamovereenkomst gesloten waardoor Google Cloud is toegestaan voor Nederlands overheidsgebruik.

Nederland zwalkt?

Anderzijds is er in februari dit jaar vastgesteld door een DPIA (data protection impact assessment) dat Microsofts aanbod van onder meer Teams, OneDrive en SharePoint niet gebruikt mogen worden voor de Rijksoverheid én onderwijs in Nederland. Vervolgens zijn er Kamervragen gesteld en is er discussie opgelaaid over die privacy-inschatting. Daarbij gaat het ook om hoe groot of hoe klein de kans is dat Europese gegevens worden opgevraagd en ingezien door de Amerikaanse overheid.

Afgelopen zomer heeft staatssecretaris Alexandra van Huffelen, verantwoordelijk voor digitalisering, verklaard dat commerciële clouddiensten zijn toegestaan voor overheidsgebruik. Ook dat heeft tot flinke discussies geleid, met felle argumenten tégen maar ook met onderbouwde redenen vóór. Over data van Nederlandse studenten in Amerikaanse clouds zijn vorige maand nog Kamervragen gesteld aan Van Huffelen. Eerder deze maand is privacytoezichthouder AP (Autoriteit Persoonsgegevens) nog met een kritisch oordeel over het nieuwe cloudbeleid van de Nederlandse overheid gekomen.