De Dataloog: DTL DataNieuws, shownotes 14 april 2021

AG Connect is mediapartner van De Dataloog. Eens in de twee maanden schuiven we aan in de nieuwsupdate DataNieuws om te praten over de laatste ontwikkelingen op het gebied van big data, datascience, machine learning en de datagedreven transformatie.

Goed nieuws uit Nederland

Kwantumtechnologie, AI en digitaal onderwijs krijgen geld uit Nationaal Groeifonds
Uit het Nationaal Groeifonds, in de volksmond ook wel het Wobke-Wiebesfonds genoemd, gaan er flinke bedragen naar kwantumcomputing, AI, data in de zorg en naar toekomstbestendig onderwijs – door o.a. investeringen in digitale hulpmiddelen en ICT.
Zo draagt het fonds 615 miljoen euro bij aan QuantumDeltaNL, dat zich richt zich op het versterken van het Nederlandse kwantumecosysteem en investeert in kwantumcomputing, kwantumnetwerken en kwantumsensing. Er gaat een fikse bijdrage naar AiNed, namelijk zo’n 276 miljoen euro. Dit investeringsprogramma beoogt het potentieel van kunstmatige intelligentie voor de Nederlandse economie en samenleving te benutten.
Kleinere, maar nog steeds forse bedragen, gaan er naar onderwijs en zorg. Het voorstel Transitie naar innovatief en toekomstbestendig onderwijs krijgt 80 miljoen voorwaardelijk en een reservering van 63 miljoen. Het voorstel Health-RI krijgt maximaal 69 miljoen euro.

Medische terminologie uitwisselbaar gemaakt tussen patiënt, arts en specialist
Zorgexpertisecentrum Nictiz heeft in opdracht van VWS 265.000 medische begrippen en synoniemen vertaald uit het internationale technologiestelsel Snomed (Snomed bevat in totaal ca. 370.000 termen). De termen zijn hierbij gecodeerd, zodat een computer ze kan verwerken. Hiermee is een belangrijke stap gezet naar eenheid van taal. Dit is de situatie waarbij zorgverleners, patiënten en computers uitgaan van dezelfde betekenis van een begrip. Snomed wordt beheerd door Snomed International, een non-profitorganisatie waarvan Nederland een van de grondleggers is. Inmiddels zijn 36 landen lid van deze organisatie. Nictiz is in ons land verantwoordelijk voor het beheer van de Nederlandse versie.

Deze slimme bril laat mensen met visuele beperking weer zelfstandig naar de wereld kijken
Voor blinden en slechtzienden is het niet mogelijk om zich moeiteloos en geheel onafhankelijk door de wereld te bewegen. Daarom ontwikkelden Karthik Kannan en Karthik Mahadevan een slimme bril en app. Het merendeel van de functies van Envision, zoals ze de bril en app noemden, werkt offline. Het product heeft wereldwijd al zo'n 30.000 gebruikers en er zijn 3000 brillen verkocht.
In Nederland is er ook een ander initiatief om blinden en slechtzienden veilig te laten navigeren door het verkeer met behulp van technologie. Daarbij is het lectoraat Digital Life Centre van de Hogeschool van Amsterdam bij betrokken is. Zij bieden ondersteuning met de unieke navigatie-app van het project EyeBeacons: Wayfinding in Public Spaces. AG Connect sprak onderzoeker Joey van der Bie hierover eind 2019.

Goed nieuws uit de rest van de wereld

Kwantumcomputer kan ook nu aan de slag met machine learning 
Een van de terreinen waar de kwantumcomputer naar verwachting een grote verbetering kan betekenen, is kunstmatige intelligentie. IBM heeft aan zijn Qiskit-toolkit een aantal applicatiemodules toegevoegd die het mogelijk maken om zelf met experimenten uit te vinden waar de nieuwe mogelijkheden zitten. Door sommige taken in het proces van machine learning uit te laten voeren door een kwantumcomputer, kan een wel honderdvoudige versnelling worden bereikt, is de verwachting van het Qiskit-team van IBM. Vooral bij het trainen van de modellen zou de versnelling grote voordelen moeten kunnen bieden. De modules zijn voorzien van een uitgebreide set voorbeelden en uitleg om van de mogelijkheden van de toolkit gebruik te kunnen maken.

Academisch Nieuws

Biologie lost energieprobleem AI op
Het energieverbruik van neurale netwerken wordt als een van de grootste obstakels gezien voor de doorontwikkeling van kunstmatige intelligentie. Omdat neurale netwerken zijn afgeleid uit de werking van het dierlijk brein, wordt opnieuw naar de biologie gekeken. Sander Bohte werkt aan dit onderwerp als senior onderzoeker machine learning bij het Centrum Wiskunde & Informatica (CWI). Hij is tevens deeltijdhoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam en aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Bothé had eind vorig jaar een doorbraak toen hij een nieuw algoritme ontwikkelde, samen met  onderzoekers van de IMEC/Holst Centre in Eindhoven, voor een zogeheten 'spiking neural network' ofwel een gepulst neuraal netwerk. Daarin zitten twee verbeteringen, waardoor de neuronen in het netwerk minder met elkaar hoeven te communiceren. Bovendien hoeft elk afzonderlijk neuron minder te rekenen. En zo kan kunstmatige intelligentie worden toegepast op apparatuur met beperkte stroomvoorziening. Dat maakt de weg vrij voor nieuwe applicaties zoals gebarenherkenning en of spraakherkenning op bijvoorbeeld een smartwatch.

Bias in AI komt niet alleen door slechte trainingsdata 
Een van de grote problemen waar de toepassing van kunstmatige intelligentie op stuit, zijn de onbedoelde vooroordelen die de algoritmen binnensluipen. Doorgaans wordt daarbij al snel gewezen op de datasets waarmee het model is getraind. Wanneer groepen over- of ondervertegenwoordigd zijn, zal het model ook geen evenwichtige uitkomst kunnen geven. Maar de datasets zijn niet de enige oorzaak van die vooringenomenheid van AI-implementaties, zo blijkt uit onderzoek dat is gedaan aan de Cornell en Brown University. Er zit ook een probleem bij de selectie van modellen. De methoden die worden gebruikt om onderscheid te maken tussen de modellen, zijn onderhevig aan interpretatie en beoordeling op basis van een kleine set testdata. Dan wordt geselecteerd op bijvoorbeeld nauwkeurigheid. Vervolgens worden de prestaties verbeterd door het leerproces te herhalen.

Security Nieuws

Wie moet getroffen consumenten op de hoogte stellen van het lek bij de RDC?
Eind maart werd bekend dat het ICT-bedrijf RDC een datalek had. Het bedrijf biedt garages bijvoorbeeld de mogelijkheid om klanten automatisch te mailen als het tijd is voor hun apk-keuring. Onder de gelekte gegevens zitten mailadressen, kentekens, telefoonnummers en geboortedata. Omdat RDC verwerker zou zijn van de gelekte data, en niet de verwerkingsverantwoordelijke, is het aan de autobedrijven waaraan RDC diensten levert klanten op de hoogte te stellen van het lek, zegt RDC. Maar volgens privacyjurist Menno Weij van BDO Legal is dat niet zo eenvoudig te zeggen. De Autoriteit Persoonsgegevens zegt RDC vragen te hebben gesteld naar aanleiding van het incident.

Grootste tweejaarlijkse cybercrisisoefening van hoger onderwijs is weer geweest
Als er een digitale aanval is op de organisatie, wie moet je dan als eerste bellen? En hoe ga je om met journalisten en bepaal je of informatie die rondgaat echt is of nep? Om niet overvallen te worden tijdens een daadwerkelijke digitale crisis, voerden onderwijsinstellingen, wetenschappelijke organisaties en andere aangesloten partijen afgelopen maart weer de tweejaarlijkse cybercrisisoefening OZON uit met SURF.  De oefening focust zich niet op het technische deel van een crisis – zoals het afslaan van de hackers – maar op het proces er omheen.

Privacy Nieuws

Huawei had onbeperkt toegang tot factuurdata Telfort-klanten
De Volkrant meldt dat telecombedrijf Huawei jaren geleden onbeperkt toegang tot gegevens van klanten van Telfort, zonder dat die toegang werd bijgehouden of gemeld. De krant zag een vertrouwelijk onderzoek in dat Telfort-moederbedrijf KPN in 2011 naar de situatie heeft gedaan. Dit speelde af rond 2010 toen Telfort zijn software voor klantbeheer vernieuwde. Die nieuwe klant- en facturatieomgeving die werd gebouwd door Huawei. Op de overstap werd toegezien door Amerikaans technologiebedrijf HP, KPN controleerde dat weer. Huawei had toegang tot de klantgegevens van Telfort, omdat het Chinese bedrijf de betreffende software zelf gemaakt en aangeleverd had. Huawei zou vervolgens 'geregeld' informatie over klanten uit het systeem van Telfort kopiëren. Opvallend: daarbij zou geen zogenoemde logging zijn gebruikt, zodat onduidelijk is welke data hoe vaak is bekeken en gekopieerd. Volgens KPN was er 'geen enkele aanleiding te veronderstellen dat er gegevens van Telfort-klanten waren ontvreemd, door wie dan ook'.

Data van miljoenen LinkedIn-gebruikers online verkocht 
De data van miljoenen LinkedIn-gebruikers worden online te koop aangeboden. Dat ontdekte Cybernews. Het zou gaan om data van 500 miljoen LinkedIn-profielen die op een hackerforum te koop worden aangeboden. De verkopers hebben 2 miljoen gegevens openbaar gemaakt als bewijs dat het echt om LinkedIn-profielen gaat. Onder de gegevens zitten onder meer gebruikersnamen, e-mailadressen en telefoonnummers. LinkedIn bevestigt dat data te koop aangeboden wordt. Het bedrijf heeft deze set onderzocht en vastgesteld dat het gaat om een verzameling van gegevens die van diverse websites en bedrijven afkomen. Het gaat om data die van LinkedIn gescraped lijkt te zijn, zegt LinkedIn. Het bedrijf benadrukt dan ook dat er geen sprake is van een datalek en dat er geen privégegevens van LinkedIn-accounts gelekt zijn. 

Cloud Nieuws

Bakken met Maltesers en Cloud AI
Google Cloud werkte samen met Mars (ja van de candybars) aan een AI gedreven recept, waarbij Maltesers op een innovatieve manier verwerkt zouden worden. Een ML engineer van Google, die ook nog van bakken houdt, Sara Robinson ging aan de slag met een model getraind met Tensorflow Keras API. Digitaal experimenteren wordt aangemoedigd en omarmd bij Mars. "Het gemak en de snelheid waarmee dit idee tot leven kan worden gebracht, heeft al geleid tot meerdere ideeën over de eindeloze mogelijkheden van hoe AI innovatie in de keuken kan brengen door een basis te leggen voor receptontwikkeling", aldus Sam Chang, Global Head of Data Science & Advanced Analytics. bij Mars Wrigley. “We hebben lang gezocht naar manieren om consumenten in contact te brengen met hun favoriete merken. Door samen te werken met het Cloud AI-team hebben we nieuwe wegen ontdekt om meer creatieve kookmomenten thuis te inspireren ”, aldus Christine Cruz-Clarke, Marketing Director bij Mars Wrigley UK.

GAIA-X maakt eigen compliance-label voor diensten en producten
Het Europese data-infrastructuurproject GAIA-X gaat een eigen compliance-label maken voor diensten en producten die voldoen aan de principes van het project. Oplossingen met het label bieden bijvoorbeeld de mogelijkheid aan om gemakkelijk data van de ene naar de andere dienst te verhuizen, geven duidelijke transparantie over het gebruik van gegevens en regelgeving, en een sterke beveiliging. Ook voldoen oplossingen met het label aan de Europese wet, benadrukt de raad van bestuur. Daarnaast kondigde de raad van bestuur aan dat 212 nieuwe bedrijven zich als lid hebben aangesloten bij GAIA-X. 40% van de nieuwe leden komt uit de cloudsector of is een technische leverancier. 36% bestaat uit non-profits of wetenschappelijke organisaties en 25% uit startups. 92% van de nieuwe leden komt uit Europa.

Team Max Verstappen gaat samenwerking aan met Oracle Cloud
Het Formule 1-team Red Bull Racing Honda laat alle race-data analyseren in de Oracle Cloud. Met machine learning en data-analyse in de cloud kunnen de gegevens uit de bolide van Max Verstappen leiden tot betere prestaties. En daarnaast moet de samenwerking ook zorgen voor nieuwe inzichten tijdens de ontwerp- en bouwactiviteiten. Bovendien mikt het team op verdere versterking van de banden met de fans. Daartoe gaat het Formule 1-bedrijf gebruikmaken van Oracle-applicaties voor customer experience, bijvoorbeeld voor het voor fans inzichtelijker maken van statistieken.