Zelf gedaan (of niet)

Ons klimaat is, net als ons werk, onderhevig aan heftige schommelingen en inslagen. Soms door ons zelf geïnitieerd, soms niet.

Voorbeelden van zelf-veroorzaakte inslagen zijn recente berichten die mij erg lieten schrikken: Regenwater is wereldwijd zo vervuild met ‘forever chemicals’ (per- and poly-fluoroalkyl substances - PFAS), dat het niet goed drinkbaar meer is. Of het enorme verbruik van kostbaar drink(grond-)water door bedrijven, meer dan regen ooit kan aanvullen. Of online werken, wat heel efficiënt kan zijn, maar ook de armoede van gebrek aan persoonlijke interactie zo duidelijk maakt.

Voor niet zelf-veroorzaakte schommelingen is het wetenschappelijke discours nog niet gelopen en zijn meningen nog lang niet uitgekristalliseerd. We hebben steeds meer data tot onze beschikking die mogelijkerwijs antwoorden helpt geven op vragen die we ons stellen. Nadeel is echter dat zowel voor- als tegenstanders van een wetenschappelijke discussie er hun gelijk mee kunnen aantonen. Een nadeel van die data is tevens dat ze niet altijd zuiver is, één dat een aanzienlijk percentage wetenschappers ook nog wel eens foute statistische analyses doet (Zie het onderzoek van Danielle Fanelli). En tot slot hebben we in de wetenschap anno 2022 ook nog eens te maken met een mechanistische-materialitische wereldvisie op wetenschappelijk handelen. Mattias Desmet (‘De psychologie van totalitarisme’) herinnert ons daar op weergaloos scherpe wijze aan: we denken dat de wereld verklaarbaar en maakbaar is. De grootste denkers en wetenschappers der aarde geven iets anders aan, zoals Desmet beschrijft. Van Einstein, Heisenberg en Hawkins tot Bohr en Planck: hoe meer we weten hoe meer we met veel bescheidenheid moeten concluderen dat rationele kennis relatief is. Met als mooiste voorbeeld dat pas als je als waarnemer een elementair deeltje ziet, het deeltje zich manifesteert, ook al is het deeltje biljoenen jaren geleden al ontstaan.

Mijn voornemen voor de laatste maanden van het jaar? Zo veel mogelijk offline werken en mensen persoonlijk ontmoeten. En nog meer open staan voor het verhaal achter feiten, metingen en data. Om met Desmet te spreken: ‘Humanity has to step firmly onto the path of logic in order to ultimately transcend rationality.’.