Onlogisch denken

Maar waarom eigenlijk? Een veelgehoord argument voor programmeeronderwijs is dat kinderen van programmeren leren om gestructureerd, kritisch of zelfs logisch te denken.

Maar wat is dat, logisch denken? Is er ook onlogisch denken? Zo nee, dan is logisch denken misschien gewoon ‘denken’. En natuurlijk is het geweldig als we leerlingen goed leren denken, maar de vraag is of dat door programmeren bereikt kan worden.

Logisch denken is misschien gewoon ‘denken’

Ten eerste is programmeren zelf helemaal niet zo logisch als je denkt. Waarom gebruiken we in Python snake_case voor variabelen (woorden gescheiden door underscores) maar in C# camelCase (woorden aan elkaar, nieuwe woorden krijgen een hoofdletter)? Helemaal niet logisch! Eerder een bewijs dat mensen ervan houden om zich in groepjes te organiseren, en met gebruiken te onderscheiden van andere groepjes.

Ten tweede is er bar weinig bewijs voor de stelling dat kinderen van programmeren leren om logisch te denken. Naar het effect van programmeren is niet zo vreselijk veel onderzoek gedaan, maar naar het effect van schaken wel. Over schaken wordt natuurlijk al lang gezegd dat kinderen er beter van gaan nadenken, bijvoorbeeld recentelijk nog in een oproep om alle scholen in Rotterdam aan het schaken te krijgen.

En wat blijkt: kinderen die schaken, ja die zijn vaak slim. Dat komt echter waarschijnlijk omdat hun hoogopgeleide, schakende ouders ze op schaakles doen. Want wat bleek uit een recent onderzoek, uitgevoerd door onder andere een internationale schaakmeester: van schaakonderwijs worden kinderen vooral goed in … schaken! Bewijs van een effect op IQ, plannen of ruimtelijk inzicht kon niet worden hardgemaakt. Te verwachten is dat hetzelfde wordt gevonden voor programmeeronderwijs.

Het is dus volgens mij tijd om programmeren te bevrijden van de tirannie van het ‘logisch denken’. We moeten kinderen leren programmeren zodat ze goed kunnen programmeren. Geweldig handig als je je eigen supermarktapp wilt maken, of een educatieve game, of een mooie data-analyse over woordgebruik in de boeken van Hella Haasse. Ook heel belangrijk om te kunnen meedenken over beleid in de huidige tijd: als je snapt hoe een algoritme werkt, kun je beter bepalen of je wilt dat een algoritme bepaalt welk nieuws je leest.  En als je weet hoe moeilijk (of makkelijk) het is om een app te maken, dan kun je beter oordelen over de wenselijkheid van Airbnb of Uber.

We moeten kinderen leren programmeren zodat ze goed kunnen programmeren

Moeten we kinderen dan niet leren denken? Juist wel! Maar liever niet bij informatica. Filosofieles is daarvoor uiterst geschikt.