Opinie: Rekenen aan open source

Als je daar dan weer een klein deel van kunt vervangen door geschikte open source, dan levert dat geen significante besparing op. De overheid moet zich volgens de Rekenkamer dan ook niet door linkse partijen laten afleiden van het principe dat technologiekeuze uit organisatiedoelen volgt.

Politieke denkfout
Volkomen waar natuurlijk. Maar tegelijkertijd een misser. Want vermijding van licentiekosten kan nooit de primaire drijfveer voor open source zijn. Open source is geen aanschaf maar een project. Als een grote partij als de overheid ervoor kiest, mag de betreffende community erop rekenen dat zo’n partij actief gaat bijdragen aan het verbeteren en doorontwikkelen van het product. ‘Lekker gratis’ is dus gewoon een denkfout van de politiek, waarin de Rekenkamer kritiekloos is meegesukkeld.

Waar zitten dan wel de voordelen van open source? Nu, juist in de mogelijkheid om mee te bepalen wat de verdere koers wordt. En in de mogelijkheid om functies (bijvoorbeeld koppelingen met andere systemen) die je mist, alsnog in te bouwen. Je krijgt dus meer 'business fit' voor je inspanning dan je krijgt voor licentiegeld. Ook is er in de open-sourcewereld geen vendor 'lock-in'; je kunt zelf sleutelen of het gesleutel uitbesteden aan partners uit de betreffende community of aan derden die daarmee kunnen concurreren.

Niet gratis, wel nuttig
Nee, helaas, open source is niet gratis, maar geld dat je investeert in (doorontwikkeling van) open source draagt, anders dan een licentiebetaling, wel langdurig bij aan je IT-asset. En met een beetje geluk ook aan die van andere gebruikers, bij andere departementen of andere gemeenten (oh, pardon, gemeenten en provincies vallen buiten de rapportage van de Rekenkamer. Geen gegevens beschikbaar).

Een vooral voor de overheid interessant bijkomend effect van adoptie van open source is de stimulering van de locale IT-diensteneconomie. In plaats van de kassa’s te spekken van softwarebedrijven die zich voor een aanzienlijk deel in het buitenland bevinden of op het punt staan daardoor te worden opgekocht. De overheid zou daarmee een vliegwielfunctie kunnen vervullen voor de ontwikkeling van een opensource-economie, waarvan behalve de betrokken IT-dienstverleners uiteindelijk ook honderden zakelijke gebruikers kunnen meeprofiteren.

Gemiste kans
Dat de rekenkamer zich - op z'n minst vagelijk - van die kant van open source bewust is, blijkt uit de aanbeveling aan de ministers onderscheid te maken tussen tussen ‘efficiëntere bedrijfsvoering van de overheid’ en beleidsdoelen voor 'marktordening voor software' en de vaststelling dat voor dat laatste de minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) verantwoordelijk is. Onbegrijpelijk dat de Algemene Rekenkamer het bij deze minimale constatering heeft gelaten en zijn bij wet geregelde autonomie niet heeft benut om ook de winstkansen door open source voor het parlement in kaart te te brengen.