De kosten van een architectuur

Het boek The Principles of Product Development van Donald Reinertsen is gebaseerd op de gedachte, dat we de processen rond productontwikkeling gewoon economisch moeten bekijken, zoals we met fabricageprocessen altijd al hebben gedaan. Zijn verhaal is zonder meer ook van toepassing op de ontwikkeling van software.

De kosten van wachttijd zijn in zijn redenering een belangrijk concept. De wachttijd is de tijd tussen het moment dat een deelproduct uit het productontwikkelingsproces gaat – bijvoorbeeld omdat het gereviewed moet worden – en het moment dat het weer in het ontwikkelproces terugkomt, zodat er verder aan gewerkt kan worden. Lange wachttijden bij bijvoorbeeld het reviewen van deelproducten veroorzaken langere doorlooptijden in het productontwikkelingsproces. En langere doorlooptijden veroorzaken op hun beurt extra risico’s: de wereld kan intussen immers veranderd zijn. Dus een productontwikkelingsproces gaat niet stilliggen en wachten op de uitkomst van zo’n reviewproces.

Lange wachttijd

En dat leidt weer tot nieuwe problemen: hard werken om iets op tijd af te krijgen, dat vervolgens weken blijft liggen, is niet echt motiverend. Bovendien: mensen proberen dingen uit of vinden een briljante generieke oplossing. Als ze lang op feedback moeten wachten, is dat niet zonder risico: foute code herstellen na drie dagen kost tijd; hetzelfde herstellen na 30 dagen kost exponentieel meer tijd. En een briljante oplossing breed hergebruiken na 30 dagen ook. Daardoor heeft een lange wachttijd ook een negatieve invloed op de kwaliteit van het product en de motivatie van mensen.

Kosten en baten

Deze gedachtegang werpt een interessant licht op de processen rond architectuur. Een projectleider weegt (impliciet) de kosten tegen de baten af. Als de kosten van het verkrijgen van een goedgekeurde architectuur door lange wachttijden hoog zijn en de verwachtte baten lager, dan is de keuze eenvoudig en werkt het project – voorlopig – verder zonder architectuur. Daarbij schat de projectleider ook de risico’s in: als de architectuurfunctie de regels, die zij stelt, niet kan handhaven omdat zij geen sancties heeft, dan is de keuze: doorwerken zonder goedgekeurde architectuur nóg makkelijker.

Met deze economische kijk op ontwikkelprocessen kunnen we nu een eenvoudige vuistregel voor de toegevoegde waarde van architectuur afleiden: als de kosten van het maken van architectuur voor het ontwikkelproces laag zijn, omdat er nauwelijks sprake is van wachttijd, dan zijn de baten van architectuur al snel hoger dan de kosten en dus hoog genoeg om onder architectuur te werken. Want dat de inbreng van een architect waarde toevoegt, betwijfelt volgens mij niemand.

Formaliteit

Versnelling in het proces kan meestal wel worden aangebracht. Bijvoorbeeld door in twee weken met alle relevante stakeholders de toe te passen kaders door te spreken en de contouren van de daaruit volgende oplossing te schetsen. Op die manier is goedkeuring meestal een formaliteit.

Dit leidt tot het volgende verrassende inzicht in de werking van architectuurprocessen: hoe sneller een architect de gevraagde architectuur kan maken en geaccordeerd kan krijgen, hoe vaker hij gevraagd zal worden een architectuur te maken. En: hoe langzamer …..….