Technologie als vervanger van vertrouwen

Er wordt een nieuw Europees Parlement gekozen in 2019, en wellicht een nieuwe president in de Verenigde Staten. Maar niet alleen de toekomst van president Trump is spannend. Er staat veel meer op het spel. Van het registreren van stemmers tot het tellen van resultaten: onderdelen van verkiezingen zijn steeds vaker digitaal.

Uit onderzoek van het IDEA-instituut blijkt dat in krap 11% van alle verkiezingsprocessen géén technologie gebruikt wordt. Maar versterkt of verzwakt dat nu juist de organisatie van verkiezingen? Verkleint of vergroot het de kans op manipulatie?

In de jaren negentig en aan het begin van deze eeuw leek technologie het antwoord op alles waar mensen fouten konden maken. Van het opsporen van terroristen tot het verbeteren van de gezondheidszorg. Ook het verkiezingsproces ontsnapte niet aan die redenering. Frauderen met papieren stembiljetten? Mensen die drie keer stemmen? Als technologie de mens verving, dan zouden dergelijke misdragingen niet meer mogelijk zijn.

Geautomatiseerde bots en trollen creëren de illusie van een boze massa die niet hoeft te bestaan.

Doorprikken

De Amerikaanse presidentsverkiezingen prikten deze techbubbel definitief door. Natuurlijk kan technologie net zo makkelijk misbruikt worden om verkiezingen te manipuleren. Geautomatiseerde bots en trollen creëren de illusie van een boze massa die niet hoeft te bestaan. Desinformatie vindt makkelijker haar weg online. En ook een cijfertje voor de komma veranderen in een Excelbestand kan in theorie de uitslag definitief beïnvloeden.

Maar behalve desinformatie of typefouten, spelen er andere concrete digitale dreigingen. Rusland probeerde in 2016 de elektronische stemsystemen in 21 Amerikaanse staten te hacken. Tijdens de Franse presidentsverkiezingen werd En Marche gehackt, en lagen alle e-mailgeheimen van Macron, net als die van Clinton, op straat.

Die twintig verkiezingen zijn dus twintig potentiële kansen om een van onze belangrijkste democratische processen te dwarsbomen.

Wat moeten we doen? De eerste optie is om net als Nederland eieren voor ons geld te kiezen, en gewoon allemaal met pen en papier te gaan stemmen. Een andere optie is om volop in te zetten op veiligere technologie. Stemmen via blockchain? Het Russische cybersecuritybedrijf Kaspersky stelde recentelijk bijvoorbeeld Polys voor, 'de missing link om een effectief en veilig online voting systeem te creëren', een blockchainoplossing. Maar ja, welk bedrijf werd er nu juist van beschuldigd door de Amerikaanse en Nederlandse regering samen te werken met de Russische inlichtingendiensten? Inderdaad, Kaspersky.

Technologie alleen is nooit een vervanger voor vertrouwen van mensen in hun democratie.