Zorgsector kampt met 'EPD-monopolisten'

"Het doel hiervan is om gemeenschappelijke wensenlijsten op te stellen (voor doorontwikkeling en innovatie), beter passende en open systemen te krijgen, gewenste veranderingen sneller door te laten voeren en betere prijsonderhandelingen te kunnen doen." Dit laat minister Bruins weten in antwoord op Kamervragen naar aanleiding van een recente uitzending van tv-programma De Monitor over ICT in de zorg.

Patiëntgegevens overtypen

'Patiënten die alsmaar opnieuw hun verhaal moeten vertellen, patiëntengegevens die onvindbaar of onleesbaar zijn, behandelingen die vertraging oplopen. Faxen en overtypen van patiëntengegevens is anno 2019 nog aan de orde van de dag', zo belicht KRO-NCRV deze uitzending. 'Oorzaak: ICT-systemen in ziekenhuizen falen om goed met elkaar te communiceren. Hoe komt dat? En welke gevolgen heeft dit voor het ziekenhuispersoneel en de patiënt?'

SP-Kamerlid Maarten Hijink is hierop aangeslagen en wil van de verantwoordelijke minister weten hoe erg het is dat twee zorgleveranciers zoveel macht hebben. het gaat om Epic en Chipsoft die systemen ontwikkelen voor de uitwisseling van gegevens in de zorg. Bruins reageert met een doorverwijzing: "De Autoriteit Consument & Markt (ACM) is de onafhankelijke toezichthouder. De ACM ziet op grond van de Mededingingswet erop toe dat bedrijven eerlijk met elkaar concurreren en treedt onder meer op tegen bedrijven die hun machtspositie misbruiken."

Schuld afschuiven?

De minister legt hierbij ook verantwoordelijkheid neer bij het bedrijfsleven. "Bedrijven kunnen bij de ACM terecht met hun signalen over mogelijk oneerlijke concurrentie. Het is de rol van de ACM om te oordelen over of in te grijpen op eventueel verstoorde markten." Dit wil niet zeggen dat er nu niets speelt op dit gebied, zo komt naar voren uit de beantwoording van de Kamervragen. "De ACM heeft mij laten weten in gesprek te gaan met de zorgsector over de mogelijkheden en risico’s van voorgenomen samenwerkingen tussen zorgaanbieders bij de inkoop van ICT."

Overigens dragen zorginstellingen zelf ook verantwoordelijkheid, aldus minister Bruins: zij zouden hoge ICT-kosten ook aan zichzelf te wijten kunnen hebben. "Het is aan zorgpartijen zelf om de juiste ICT-producten tegen de juiste prijzen in te kopen." Dat kan echter lastig of zelfs onmogelijk zijn in een markt met beperkt aantal aanbieders, wat de zorgmarkt is en wat de minister nu ook formeel heeft erkend. Toch stelt hij nog dat ziekenhuizen en ander zorgverleners vrij zijn in hun keuze voor systemen om patiëntgegevens te verwerken. "Het is aan zorgpartijen zelf om met ICT leveranciers te onderhandelen over de juiste prijzen en eisen."

'Machtsmisbruik mag niet'

De aanbiederskant gaat echter niet 'vrijuit' in de ogen van Bruins. "Bedrijven mogen een eerlijke prijs vragen voor het leveren van hun producten of diensten, er mag geen sprake zijn van misbruik van een economische machtpositie." De minister verzekert dat hij signalen over hoge winsten van ICT-zorgleveranciers serieus neemt. Hij verwijst naar een eerdere Kamerbrief waarin hij hoge winsten van zorgaanbieders afkeurt en wil aanpakken. "Hetzelfde standpunt heb ik in relatie tot winsten van ICT leveranciers actief in de zorg."

Bovendien is de zorgmarkt een significant andere sector dan het reguliere bedrijfsleven, zo geeft Bruins aan. "Bij deze maatschappelijke verantwoordelijkheid horen ook de juiste bekostigingsmodellen (met zoveel mogelijk vermijding van bijvoorbeeld perverse prikkels die uitwisseling in de weg staan; zoals kosten per uitwisseling) en transparantie van onder andere ontwikkelkosten en prijsopbouw. In dat kader vind ik het onwenselijk dat ICT-leveranciers bijvoorbeeld niet aan dezelfde transparantieverplichtingen dienen te voldoen als de sector waarvoor ze werken."