TikTok houdt minderjarige gebruikers geheim

"In januari 2022 waren er ongeveer drie miljoen Nederlandse gebruikers van TikTok. De minimumleeftijd voor het gebruik van TikTok, volgens het beleid van TikTok, is 13 jaar", schrijft de staatssecretaris voor Digitalisering in haar antwoord op Kamervragen van een reeks aan Kamerleden. Navraag bij het bedrijf hoeveel van die Nederlandse gebruikers minderjarig zijn, heeft een afwijzende reactie opgeleverd. "Hierbij heeft TikTok aangegeven dat zij deze informatie niet openbaar kunnen maken, omdat het voor TikTok bedrijfsgevoelige informatie betreft."

Liegen over leeftijd

"Het is moeilijk met zekerheid vast te stellen hoeveel van de Nederlandse gebruikers minderjarig zijn. Hierbij speelt een rol dat de juistheid van de door gebruikers opgegeven leeftijd door TikTok niet wordt geverifieerd." In de praktijk kan iedereen een account aanmaken en daarbij dus 'liegen' over de eigen leeftijd. Minderjarigen kunnen zich voordoen als meerderjarigen, schrijft Van Huffelen ook. Daarbij noemt ze recent onderzoek van de Britse telecomtoezichthouder Ofcom (Office of Communications) waaruit blijkt dat één op de drie Britse kinderen een sociale media-account voor volwassenen heeft. "Naar alle verwachting zijn er ook in Nederland kinderen die een account voor een volwassene hebben."

De staatssecretaris voor Digitalisering moet dus het antwoord schuldig blijven op de vraag hoeveel Nederlandse kinderen er momenteel gebruik maken van TikTok. Hetzelfde geldt voor de vraag over welke medewerkers van het bedrijf toegang hebben tot verzamelde informatie over en van gebruikers. "Op dit moment weten we niet welke medewerkers van TikTok toegang hebben tot welke gegevens. TikTok is benaderd om hier meer informatie over te geven, maar TikTok heeft aangegeven hier geen antwoord op te kunnen geven."

'Absoluut onacceptabel'

"Uiteraard zou ik het absoluut onacceptabel vinden als persoonsgegevens in strijd met de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) worden doorgegeven aan de Chinese overheid." Met die laatste zin geeft Van Huffelen een reactie op de vervolgvraag of het klopt dat een deel van de medewerkers van TikTok een dubbelrol hebben bij de Chinese Communistische Partij en dat de Chinese overheid zo dus toegang zou krijgen tot al deze persoonlijke informatie. "De voorwaarden waaronder persoonsgegevens vanuit de EU naar derde landen kunnen worden doorgegeven liggen vast in de AVG. Doorgifte van persoonsgegevens naar derde landen, waaronder China, dient plaats te vinden volgens hoofdstuk V van de AVG.

Wat betreft controle hierop - en eventuele handhaving - verwijst de staatssecretaris door, naar privacytoezichthouders. "Of er bij TikTok sprake is van een onrechtmatige doorgifte, is niet aan mij of dit kabinet om vast te stellen, maar aan de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) of diens collega in de lidstaat waar TikTok haar hoofdzetel heeft." Dat betreft de DPC (Data Protection Commission) in EU-lidstaat Ierland, die al twee onderzoeken heeft lopen naar de informatiepraktijken van TikTok.

Onderzoeken door toezichthouder

"Het eerste onderzoek richt zich op de verwerking van persoonsgegevens van minderjarige gebruikers in de context van de platforminstellingen van het TikTok-platform met betrekking tot accounts van gebruikers jonger dan 18 jaar en leeftijdsverificatiemaatregelen", verklaart Van Huffelen. Dit onderzoek kijkt er ook naar of TikTok wel heeft voldaan aan de transparantieverplichtingen die de AVG stelt voor de verwerking van persoonsgegevens van minderjarige gebruikers (dus onder de 18 jaar). "Het tweede onderzoek richt zich op de overdracht door TikTok van persoonsgegevens naar derde landen waaronder China en de naleving van de vereisten van de AVG voor deze overdrachten."

Terwijl deze onderzoeken lopen - en mogelijk nog enige tijd in beslag nemen - zegt Van Huffelen nu wel toe dat ze de kwestie gaat aansnijden bij TikTok. "Binnenkort ga ik met TikTok in gesprek in het kader van een serie gesprekken met verschillende grote tech-bedrijven.In dat gesprek zullen de hierboven genoemde uitgangspunten bij TikTok onder de aandacht worden gebracht." Deze toezegging is dus niet voor ronduit, bot vragen of de Chinese overheid toegang heeft tot TikTok-data. "Het blijft aan de onafhankelijke toezichthouder om de rechtmatigheid van gegevensverwerkingen te onderzoeken en daar op te handhaven."