Europa - en Nederland - stappen in super-race

Nederland, Frankrijk, Duitsland, Italië, Portugal, Spanje en Luxemburg zetten gisteren hun handtekening onder een samenwerkingsovereenkomst met dat doel, Uiterlijk in 2020 moeten er in Europa twee 'pre-exascale' supercomputers van wereldklasse staan. Ergens in 2022 of 2023 moeten dat twee exascale-supercomputers zijn. Dat exascale slaat op de rekenkracht: zo'n supercomputer moet 1000 petaflops - ofwel 1 exaflops - aankunnen. Een exaflops staat voor een triljoen berekeningen met drijvende komma per seconde - ruim 10 maal zoveel als de krachtigste supers op dit moment, de Chinese Sunway TaihuLight, en 150 maal zo krachtig als de sterkste super binnen de Europese Unie.

De ondertekenaars hebben zelfs een specifiek getal gehangen aan hun doel. De machines moeten per seconde ten minste 1,018 exaflop kunnen uitvoeren. Als dat voldoende is om in 2022 bij de top 3 te behoren, ten minste, want dat is ook een uitgesproken doelstelling.

Het initiatief is ingegeven door de onevenwichtigheid in gebruik en productie. Europese bedrijven gebruiken zo'n 30 procent van de wereldwijd beschikbare supercomputercapaciteit, maar levert zelf maar 5 procent ervan. Die afhankelijkheid bergt het risico in zich dat Europa gaat technologisch vast komt te zitten, achter gaat lopen, of zelfs strategische kennis gaat missen, zei eurocommissaris Andrus Ansip voor de digitale markt.

Wat dat betreft is er wel enige haast. China heeft enorme vooruitgang geboekt met de bouw van supercomputers. Zijn Sunway TaihuLight staat op eenzame hoogte in de lijst; de snelste niet-Chinese systemen komen momenteel niet verder dan een dikke 17 petaflops. Die staan in de VS. Maar Amerika lijkt af te haken in de race: het Department of Energy en de NASA, die altijd belangrijke investeerders waren in supercomputers, krijgen draconische budgetverlagingen voor de kiezen, lijkt het. Investeren in supercomputers is sowieso niet iets dat makkelijk te rijmen is met Trumps verkiezingsbeloftes.

De samenwerkingsovereenkomst is nog wel vaag over de hoeveelheid geld die de ondertekenaars willen uittrekken. Dat hangt ook af van de vraag of de initiatiefnemers andere landen weten te bewegen tot deelname, natuurlijk. Daarover moet in de loop van dit jaar duidelijkheid komen. En dat zal moeten bewijzen of het initiatief ook levensvatbaar is.