Wikipedia: De encyclopedie van iedereen?

Soms gaat het inderdaad flink mis op Wiki’s. Wie herinnert zich de partij Trots op Nederland van Rita Verdonk nog? Zij probeerde “de gewone mens”, toen nog niet eens Henk en Ingrid geheten, mee te laten schrijven aan het partijprogramma. Dat liep uit op een drama; het verkiezingsprogramma werd overspoeld door mooie ideetjes zoals door de overheid verstrekte aambeienzalf, sjoelen opnemen als Olympische sport, en een verbod op eenpersoonsbedden.

Maar Wikipedia zelf, de allergrootste wiki, werkt als een trein. De Engelse versie bevat op dit moment 6 miljoen artikelen, de Nederlandse 2 miljoen. Maar kwantiteit is nog geen kwaliteit. Welke onderwerpen een pagina verdienen, dat is zo makkelijk nog niet te bepalen. Iedereen kan op zich een pagina aanmaken over een onderwerp dat relevant wordt geacht. Artikelen hebben standaard dan ook een discussiepagina waar dan meteen de discussie losbarst of artikel terecht werd opgenomen.
 
Dat gebeurde bijvoorbeeld in 2011, toen Prins Harry trouwde met Kate Middleton. Wikipediagebruiker James Norquay maakte een artikel aan, maar al snel werd dit weer verwijderd door gebruiker Attilios. Hij noemde de pagina zelfs “het grootste dieptepunt dat Wikipedia ooit gekend had”. Dit geeft goed weer wat de belevingswereld is van veel Wikipediagebruikers. De lijst van Linux-distributies is 22 pagina’s lang, maar de trouwjurk de bekendste prinses ter wereld (sorry Maxima!), die uiteraard zowel een reflectie van, als een invloed op de mode van de tijd is, dat is te gek hoor!

Dit heeft uiteraard ook te maken met de manvrouwverdeling van Wikipedia. Schattingen van het aantal vrouwelijke editors liggen tussen de 9 en de 14%, en dat heeft effecten die schadelijker zijn dat alleen getut over een jurk.

Wikipediapagina’s over vrouwen worden vaak verwijderd omdat ze “niet bekend genoeg” zijn. Hoewel er regels voor notability zijn, is het een kwestie van smaak of iemand daaraan voldoet. Een regel is bijvoorbeeld “significant impact“. Tsja wat is dat precies? Toen Donna Strickland in 2018 bijvoorbeeld de Nobelprijs voor natuurkunde won (als derde vrouw ooit) had ze geen Wikipediapagina. Dat was niet omdat niemand het geprobeerd had! Een paar maanden voor Strickland de Nobelprijs kreeg was haar pagina afgewezen. Reden: er was niet genoeg bewijs van haar palmares. Althans, dat vonden de Wikipedianen, Strickland heeft echter meer dan 10.000 citaties op Google Scholar. Dat is dus een kwestie van perspectief.

Pogingen om meer vrouwen toe te voegen stranden vaak op verzet, zelfs soms geautomatiseerd.

Als 37 (!) karakters uit de boekenserie Lord of the Rings allemaal een eigen pagina hebben, dan moet een natuurkundige met zo’n staat van dienst ook wel tellen. Het feit dat ze een Nobelprijs moest verdienen om een Wikipediapagina te krijgen, dat zegt een hoop.

Niet alleen zijn er minder artikelen over vrouwen – in 2018 betrof slechts 18% van de biografieën vrouwen – de artikelen zijn ook anders, zo liet een studie uit 2015 zien.

Het woord 'divorced' bijvoorbeeld komt maar liefst 4x zo vaak voor op pagina’s over vrouwen dan die over mannen. Je zou schatten dat mannen en vrouwen zo ongeveer even vaak gescheiden zijn, dus dat betekent dat dit voor vrouwen simpelweg veel vaker genoemd wordt. Hetzelfde geldt voor 'kinderen'. Dat woord komt 3x zo vaak voor in pagina’s over vrouwen. Het beeld is duidelijk: vrouwen zijn iets in relatie tot hun man en tot hun gezin.

Helaas is dit beeld van alle tijden. De eerste versie van de Encyclopaedia Britannica uit 1771 bevatte wel 39 pagina’s met uitleg over paardenziektes, en maar drie woorden om uit te leggen wat ‘woman is: 'female of man'. We hebben nog een lange weg te gaan.