De spiegel van ICT

Toen drie jaar geleden corona ons leven binnenviel, markeerde dat voor mij een kantelpunt in mijn omgang met sociale media. Opeens zaten we allemaal thuis. Hoe kon ik het contact met collega’s herstellen? Sociale media boden uitkomst.

Jet de RanitzMeer van deze auteur

Topje van de ijsberg — © Shutterstock

Shutterstock

Ik heb een filmpje online gezet waarin ik mijn medeleven uitsprak en uitlegde hoe wij als organisatie met de maatregelen omgingen. Daarna ben ik steeds meer filmpjes gaan maken. Bijna wekelijks liet ik me zien. In een tijd waarin we geen fysieke interactie hadden, was dit van levensbelang. Het was genieten van alles wat anderen deelden: memes, muziekvideo’s, zelfgeknutselde kolder. Het bracht licht in een donkere tijd. Ik wisselde ook nog eens van baan – om met elkaar kennis te maken en contact te houden, waren al die digitale hulpmiddelen essentieel én effectief. Ik zat dagelijks op sociale media. Twitter, LinkedIn, Facebook, Whatsapp groepen. Het kon niet op.

Ik ben voorzichtiger geworden in wat ik laat zien

Nu kom ik ervan terug. Sociale media ervaar ik niet meer als een warm bad. Ik ben minder actief. En dat geldt niet alleen voor mij. Alle mensen met wie ik interactie had, laten zich minder vaak zien. Wat ik wél zie, zijn een hoop advertorials en, als het tegenzit, het open riool van haters en trollen. Ik ben voorzichtiger geworden in wat ik laat zien.

Komt het doordat we weer live interactie hebben? Is onze behoefte aan het digitale alternatief minder groot? Of lopen we harder tegen de nadelen aan van digitalisering? ICT zet een vergrootglas op ons eigen gedrag: polarisatie in de samenleving komt niet door technologie, maar wordt zichtbaar en uitvergroot door IT. Dat gebeurt niet alleen bij sociale media, maar komt ook voor bij andere digitale tooling. Denk aan proctoring (surveillance bij digitaal toetsen): het legt een vergrootglas op de nadelen van massa-onderwijs, waarbij toetsing vrijwel altijd via kennisgerichte multiple choice vragen gaat. Die kun je online alleen met gedwongen monitoring afnemen; dat is qua privacy niet prettig.

Het gebruik van ICT houdt ons een spiegel voor. Het echte probleem gaat dieper en we zullen de lessen niet alleen in de ICT moeten zoeken. Hoe kunnen we sociale tegenstellingen tegengaan? Hoe kunnen we beter onderwijs geven (en bijvoorbeeld anders toetsen)? Hoe geven we gebruikers regie op hun digitale omgeving? Biedt Mastodon de oplossing voor de nadelen van Twitter? Bij SURF onderzoeken we dat nu en ook die andere toetsing. Laten we vooral in de spiegel blijven kijken, zodat we betere oplossingen bedenken. Voor mensen, mét ICT.