War of the Words

Feiten die je brein activeren – zoals Kahneman heeft bedoeld in zijn snelle (en luie) en langzaam denkende hersenprocessen. Wij mensen zijn vaak wat ‘lui’ aangelegd, en laten liever ons snelle brein besluiten nemen. Opgeteld bij het feit dat onze prefrontale cortex vol zit met aangeleerd gedrag en emotionele en onverwerkte patronen, maakt dit dat onze hersenen een goede bodem vormen om gestuurde, verpakte, geframede of zelfs verdraaide feiten op te laten landen.

Het consumeren van feiten is niet altijd makkelijk. Een goed geschreven tekst kan helpen. Maar hoe zit het met verborgen feiten in teksten? Op een mooie zaterdag werd ik geholpen door de ‘koppen’ van een (gerenommeerde) kranten-app: ‘Apple scant iPhones voorlopig niet op kinderporno’ en ‘Den Haag overweegt coronatoegangspas breder in te zetten’.

Voelt u hoe u meegenomen wordt op reis naar een volgende fase? In beide gevallen weten we wat de intentie is van zowel Apple als van ‘Den Haag’. En we zijn daarvoor reeds vakkundig meegenomen in feiten over de ernst van beide onderwerpen. Althans: weet u zeker dat u al die feiten en onderbouwing hebt kunnen zien? Of er desgewenst tenminste toegang toe had? Dat consumenten niet alle gegevens over de bedrijfsvoering van Apple kunnen inzien, dat begrijp ik. Dat burgers overheidsgegevens kunnen inzien –in ieder geval die hen zelf betreft- lijkt me geen discussie. Of dat al kan? Helaas nog niet. We hebben een ongeïmplementeerde Wet Open Overheid en Archiefwet. Het RDDI (Rijksprogramma voor Duurzaam Digitale Informatiehuishouding) is niet voor niets hard aan het werk, en het KIA (Kennisnetwerk Informatie en Archief) werkt niet voor niets aan het innoveren van de archieffunctie.

Terug naar de ‘War of the Words’. Naast fysieke schade en privacy-inbreuken is er ook de ethische vraag. Mag je te allen tijde een overheid, een toezichthouder of een commercieel bedrijf laten meekijken in iemands persoonlijke correspondentie? Zoals nu in Australië: mag de overheid je geolocatie als ‘steekproef’ opvragen, om te checken of je als teruggekeerde reiziger wel thuis bent? Omdat je moet blijven binnen een voorgeschreven afstand van je huis? En mag een overheid toewerken naar een maatschappij die gezondheidsdisciminatie toelaat? Op basis van de woorden die ik u laat lezen, en de feiten die u erbij kunt zoeken, mag u uw eigen conclusie trekken.