Nederlandse wetenschapper geëerd voor werk aan HTML, Xforms en meer

De prijs voor de Nederlandse wetenschapper wordt uitgereikt tijdens de jaarlijkse ACM Computer Human Interaction conferentie die dit jaar van 20 tot 24 april wordt gehouden in New Orleans. In totaal zijn er 3 mensen die dit jaar zo'n Lifetime Practice Award krijgen. Ook de Canadees-Nederlandse Roel Vertegaal krijgt een onderscheiding.

Pemberton kreeg zijn universitaire start aan de University of Sussex en de University of Manchester. Daar werkte hij in de labs met mensen die nog door computerpionier Alan Turing zelf waren opgeleid. Hij doceerde daarna aan de Universiteit van Brighton voor hij in 1982 naar het Centrum Wiskunde & Informatica (CWI) in Amsterdam verhuisde. Zijn streven is altijd geweest om de architectuur van computersystemen zou in te richten dat ze beter aansluiten op de mens.

Webontwikkeling sinds het begin

"Ik was in 1988 een van de eerste mensen op het Europese internet en ik ben betrokken geweest bij de ontwikkeling van het web vanaf het begin, onder meer door twee workshops te organiseren op de eerste webconferentie bij CERN in 1994", schrijft hij op zijn persoonlijke pagina. Hij was lid van de W3C-organisatie en betrokken bij de ontwikkeling van HTML en Cascading Style Sheets (CSS). Die twee technologieën zijn nu nog altijd veelgebruikt: HTML is de belangrijkste opmaaktaal op internet en dankzij CSS is het opmaken van webpagina's veel beter te organiseren.

Niet alles van Pemberton werd een succes. Voorbeeld van een niet aangeslagen 'uitvinding' is XForms, een programmeertaal aanvankelijk ontworpen om makkelijker formulieren te kunnen maken. Het bleek dat er veel meer kon met deze declaratieve programmeertaal, maar XForms is altijd overschaduwd door het gebruik van JavaScript.

Ook XHTML(extensible HMTL) waaraan Pemberton meewerkte, heeft niet de brede ondersteuning gekregen waarop werd gehoopt. XHTML werd ontwikkeld om HTML meer mogelijkheden te geven en aan te laten sluiten bij andere data formats. XHTML heeft wel veel striktere voorwaarden, die zijn gebaseerd op de opmaaktaal XML. Omdat XHTML tijden lang niet door de toen dominante webbrowser Internet Explorer werd ondersteund, waren ontwikkelaars huiverig om de taal te gebruiken. Uiteindelijk heeft webstandaardenorganisatie W3C de ontwikkeling van XHTML2 in 2006 gestaakt. Er is buiten de W3C nog wel gewerkt aan een XHTML5.

Voorloper van Python

Pemberton was bij het CWI een van de onderzoekers die samen de interactieve programmeertaal ABC hebben ontworpen. Op basis van de principes van ABC heeft de Nederlandse informaticus Guido van Rossum - ook bij het CWI - later Python, nu wereldwijd een van de populairste programmeertalen.

Omdat de interactie tussen mens en computer Pemberton aan het hart lag, was hij ook ruim tien jaar nauw betrokken bij de SIGCHI, de Special Interest Group (SIG) on Computer Human Interaction (CHI) van de ACM (Association for Computing Machinery). Van diezelfde organisatie krijgt hij nu ook de onderscheiding voor zijn levenswerk. Pemberton ging in 2019 met emeritaat, maar blijft actief voor het CWI.

Naast Pemberton krijgen nog twee wetenschappers de ACM SIGCHI Lifetime Practice Award 2022. Dit zijn Yvonne Rogers, een Britse psycholoog en informaticus, en Geraldine Fitzpatrick, een Australische hoogleraar sociologie en computerwertenschappen, die nu werkt aan de Technische Universiteit van Wenen. Maar er valt dit jaar nog een Nederlander in de prijzen van de ACM.

Nog een Nederlander in de prijzen

Roel Vertegaal, directeur van Human-Computer Research bij de Canadese vestiging van Huawei, krijgt tijdens de conferentie een SIGCHI Academy Award. De Canadese Nederlander is een interaction designer en daarnaast wetenschapper, musicus en ondernemer. Hij was directeur van het Human Media Lab van de Queens University in het Canadese Kingston en is onder meer bekend van zijn ontwerpen voor papierdunne flexibele beeldschermen. Dat werk is de basis voor de huidige vouwbare producten van smartphone- en computermakers als Huawei, Samsung, Asus en Lenovo. Ook werkte Vertegaal aan Attentive User Interfaces die bij onder meer de iPhone en de iPad oogbewegingen kunnen volgen.