'Belastingdienst moet AcICT nieuw advies vragen over inzet Normalized Systems'

Het ministerie van Financiën - waar de Belastingdienst onder valt - gaf onlangs in AG Connect aan Normalized Systems tot een standaard ontwikkelmethode te maken. Het gebruik van de methode levert beter onderhoudbare software op en dat is precies wat de Belastingdienst nodig heeft bij het vervangen van complexe systemen. Maar met die keuze gaat het ministerie echter in tegen een advies van BIT- de voorloper van AcICT - waarin het gebruik van NS sterk werd afgeraden.

Het concept is niet beproefd, past niet bij een organisatie als de Belastingdienst en wordt niet ondersteund door toonaangevende leveranciers waardoor de continuïteit in het geding komt, luidde kort gezegd het advies van BIT in 2017. Dat advies staat nog steeds, bevestigde de woordvoerder van AcICT tegenover AG Connect, want er is sindsdien geen verzoek geweest om opnieuw onderzoek naar de methode te doen.

Het BIT - nu AcICT - is opgezet om te voorkomen dat opnieuw grote ICT-projecten bij de overheid mislukken, waardoor al vele tientallen miljoenen zijn verspild en onwerkbare situaties bleven voortbestaan. Aandacht voor het gebruik van gangbare methodes ligt daarom voor de hand.

Na het BIT-advies is de Belastingdienst toch verder gegaan met het toepassen van de NS-methode. Inmiddels zijn zeker twintig systemen zo gebouwd en met succes, stelde Natasja Benders, team manager Normalized Systems bij Directie Informatievoorziening (IV) van de Belastingdienst in AG Connect. Ook Rijkswaterstaat heeft inmiddels goede ervaringen met de methode.

Methode werkt

"In de afgelopen jaren hebben wij meerdere NS-implementaties onderzocht voor meerdere opdrachtgevers", zegt Bas Cornelissen Principal Expert Public Sector bij de Software Improvement Group (SIG). "In de onderzochte implementaties leverde het gebruik van deze technologie compacte, goed onderhoudbare broncode op. In de onderzoeken hebben wij ook een aantal kanttekeningen geplaatst, met name het continuïteitsrisico inherent aan de destijds beperkte omvang van Normalized Systems als organisatie en de destijds beperkte beschikbare kennis in de markt."

Hij meent dat per organisatie en per situatie moet worden bepaald of Normalized Systems een passende oplossing kan zijn. "Bijzondere aandacht dient daarbij uit te gaan naar de mate waarin de onderkende risico's voldoende kunnen worden beheerst. Wij zijn niet in de positie om deze afweging voor Financiën te maken, zeker niet in haar algemeenheid."

Nieuwe techniek niet afwijzen

Hind Dekker- Abdulazziz, D66-parlementariër met overheids-ICT in haar portefeuille juicht het toe dat de Belastingdienst inzet op beter aanpasbare systemen. "Legacy is op veel plekken binnen de overheid een belemmering voor verbetering. Nieuwe technieken moet je zeker niet afwijzen." Ze wijst op het feit dat inmiddels meer ervaring is opgedaan met de methode door de Belastingdienst zelf en Rijkswaterstaat en dat Capgemini de methode ondersteunt. Toch blijft voorzichtigheid wel geboden en vindt Dekker- Abdulazziz dat nieuwe technieken gecontroleerd moeten worden ingezet. "Het is wel goed om resultaten frequent en goed te evalueren en daarbij externe expertise te benutten."

Onafhankelijk advies nodig

Ze vindt dan ook dat er een nieuw onderzoek van AcICT zou moeten komen. Cornelissen wil zover niet gaan, maar adviseert wel zorgvuldigheid: "Voor grootschalige ontwikkeling met NS (of andere, minder gangbare technologieën) is het zonder meer verstandig om een onafhankelijk advies in te winnen van een of meer organisaties die beschikken over een breed referentiekader, dat wil zeggen die (ruime) ervaring hebben met NS of andere low-code technologieën in vergelijkbare contexten. Een dergelijk advies zou expliciet moeten ingaan op de voordelen en risico’s in de specifieke situatie, en geënt moeten zijn op de actuele marktkennis en trends daarin."