KPN benadeelt concurrenten bij aanleg glasvezelnetwerk, aldus ACM

In het vijftig tellende pagina's rapport (pdf) schrijft de ACM dat de concurrentiestrijd tussen partijen als KPN en VodafoneZiggo in buitengebieden doorgaans goed uitpakt. Veel dorpen zijn daar al verglaasd of zijn binnenkort aan de beurt. In stedelijke gebieden en het buitengebied dat hier direct aan grenst leidt de concurrentie echter vaker tot negatieve effecten omdat providers de eerste (en enige) glasvezelaanbieder willen zijn. Om die rol te winnen of te behouden, wordt het belemmeren van de concurrentie niet geschuwd. Met name KPN maakt zich hier vaak schuldig aan. 

KPN benadeelt de concurrentie

KPN heeft een uitgebreid netwerk van koperleidingen voor telefonie en internet. Als bedrijven glasvezel willen aanleggen in een voor KPN aantrekkelijk gebied, doet het telecombedrijf voorstellen aan zijn klanten om ze te weerhouden naar glasvezel over te stappen.

Indien de concurrenten toch doorzetten, kiest KPN er soms voor om glasvezel aan te gaan leggen in een klein deel van datzelfde gebied. Vaak is dat een deel dat goedkoper aan te sluiten is, bijvoorbeeld de dorpskern in een plattelandsgemeente. Daardoor wordt het project voor de concurrenten vaak onhaalbaar en trekken ze zich terug. KPN zet er vervolgens geen haast achter om dat gebied van glasvezel te voorzien, stelt de mededingingswaakhond. 

Hard oordeel van de ACM

"Dit gedrag creëert vertraging, onzekerheid en leidt tot een groter risico voor investeerders van glasvezelnetwerken. Hierbij gaat het met name om het uiten van een voorbarige aankondiging voor de uitrol van glasvezel, het vertragen van het vergunnings- en coördinatieproces, het frustreren van de business case van concurrenten en het uitvoeren van retentieaanbiedingen teneinde overstappende klanten te behouden", concludeert de ACM. 

KPN herkent zich absoluut niet in het beeld dat door de ACM geschetst wordt, vertelt een woordvoerder desgevraagd. "Wij willen heel Nederland van glasvezel voorzien en doen hard ons best om huishoudens en bedrijven zo snel mogelijk toegang te geven. In de weinige gevallen dat een andere partij dat ook wilt in dat gebied, gaan we om tafel zitten om tot afspraken te komen." Frustreren en vertragen is volgens de provider 'zeker niet aan de orde'. 

Eén overgebleven partij kan verglazing vertragen

Omdat providers elkaar dwarsbomen, ontstaat er volgens de ACM het risico dat er minder glasvezel uitgerold wordt dan mogelijk is. Investeerders hebben genoeg kapitaal beschikbaar die ze in de verglazing willen steken, maar ze kunnen afhaken als de onzekerheid en frustratie aanhoudt of zelfs toeneemt. De toezichthouder waarschuwt: "als de uitkomst inhoudt dat andere investeerders hun kapitaal terugtrekken en KPN als enige partij overblijft die glasvezel uitrolt in het stedelijk gebied is het een reëel scenario dat de uitrol van glasvezel in een lager tempo plaatsvindt dan mogelijk geweest zou zijn als alle partijen hun beschikbare kapitaal zouden investeren." Dit risico is gebaseerd op het feit dat KPN minder huishoudens aansluit dan de (teruggetrokken) concurrentie van plan was en omdat de provider sinds de overname van Reggefiber in 2014 de uitrol van glasvezel flink heeft teruggeschroefd. Dit omdat de provider zo langer profijt heeft van haar kopernetwerk. 

Mogelijke oplossingen

De 'suboptimale glasvezeluitrol' door providers kan verbeterd worden, schrijft de ACM in haar conclusie. Het bestaande wettelijk kader biedt ruimte voor aanpassingen om providers te stimuleren stedelijke gebieden sneller en op grotere schaal te verglazen. Zo oppert de toezichthouder dat de nieuwe Europese Code EECC de mogelijkheid biedt om als overheid mee te investeren in de uitrol van glasvezel. Diverse andere Europese lidstaten doen dit al. Nederland nog niet. 

De ACM pleit ook voor een 'breed gedragen convenant of handboek' met uniforme glasvezel-richtlijnen voor lokale en regionale overheden. Die kunnen nu nog allerlei zaken zelf bepalen, waaronder de graafdiepte en kwaliteit van de glasvezelkabels. Voor investeerders en providers is dat niet handig, oordeelt de toezichthouder. Standaardisering biedt meer zekerheid en kan verglazing versnellen.

Daarnaast schrijft de ACM dat gemeenten de eerste aanbieder van glasvezel beter kunnen 'beschermen' om 'inefficiënte duplicering van glasvezelnetwerken' te voorkomen. Dat ziet KPN in ieder geval niet zitten, vertelt de woordvoerder. "KPN zou het onwenselijk vinden als gemeenten partijen gaan voortrekken, of het nu KPN betreft of een andere partij." De provider zou het een 'rare figuur' vinden als het door voortrekkerij zijn eigen netwerk van de kast in de straat niet naar de consument mag trekken omdat een concurrent eerder is begonnen met verglazen.

Meer monitoring

De inventarisatie en nadelige gevolgen van de belemmering zijn voor de ACM aanleiding om de markt beter in de gaten te houden. In haar conclusie schrijft de toezichthouder dat het op grotere schaal en gedetailleerder gegevens gaat verzamelen. Dit zodat er beter gehandhaafd kan worden als een provider de wet overtreedt. KPN laat AG Connect weten graag met de ACM in gesprek te gaan om de toezichthouder te vertellen waarom de geschetste beeldvorming niet klopt.