Nieuwe onderzeese COBRA-kabel is meer voor stroom dan voor internet

De betreffende COBRA-kabel is aangelegd door TenneT en Energinet, de netbeheerders van respectievelijk Nederland en Denemarken. De eerste plannen om elektriciteit uit te wisselen tussen de twee landen dateren uit 2009, maar de aanleg van de kabel startte pas in 2016. Na drie jaar zwoegen is de COBRA-kabel begin november officieel in gebruik genomen. Vanaf een groot converteerstation in de Groningse Eemshaven loopt de kabel – vooral onder de zeebodem – via Duitsland naar het Deense Endrup. Daar staat ook zo’n groot converteerstation, aangesloten op het landelijke elektriciteitsnet.

Belangrijke stroomvoorziening

Denemarken heeft veel windmolens en produceert, mede door de vaak harde wind, regelmatig meer windstroom dan het zelf nodig heeft. Die stroom kan nu rechtstreeks aan Nederland geleverd worden. Op windluwe dagen kan Nederland juist stroom richting Denemarken sturen. De elektriciteitskabel draagt zo bij aan de leveringszekerheid van beide landen. Ook noemenswaardig is dat de onderzeekabel in de toekomst aangesloten kan worden op – nog te bouwen – windmolenparken op zee. Die kunnen de stroom dan direct aan Nederland en/of Denemarken leveren. De COBRA-kabel heeft een vermogen van 700 Megawatt, genoeg om stroom voor 700 duizend huishoudens te transporteren.

Glasvezelkabel levert handige informatie

Tegelijk met de elektriciteitskabel hebben TenneT en Energinet ook een glasvezelkabel in de zeebodem gelegd. Die is ook verbonden met de Eemshaven en Endrup. De netbeheerders gebruiken een deel van de glasvezelkabel om informatie in te zien over de COBRA-stroomkabel, waaronder de temperatuur. Indien nodig kunnen ze ook een fout opsporen, bijvoorbeeld als het anker van een schip de kabel heeft beschadigd.

Commerciële capaciteit

De capaciteit op de glasvezelkabel die de twee partijen niet nodig hebben, wordt verhuurd aan Energinet en Relined Fiber Network uit Nederland. Energinet uit Denemarken gaat de beschikbare capaciteit zelf verhuren, maar heeft voor zover bekend nog geen klanten. Ceo Peter Peter Jørgensen schrijft in een persbericht dat er interesse is van datacenters maar noemt geen namen. Concrete afspraken lijken er dus nog niet te zijn.

Het Nederlandse Relined is volledig eigendom van TenneT, dat op zijn beurt weer geheel in bezit is van het Nederlandse Ministerie van Financiën. Relined beheert de infrastructuur van de kabel, oftewel het verhuurt de commerciële capaciteit op de kabel aan andere partijen. Een week na de ‘opening’ van de kabel is er één klant: Tampnet.

Tampnet is een Noors bedrijf dat op zijn beurt ook weer glasvezelnetwerken exploiteert en gebruikt de COBRA-kabel om verbindingen te leggen tussen Amsterdam en Stockholm (Zweden) en Amsterdam en Oslo (Noorwegen). De verbindingen worden gebruikt door klanten van Tampnet. Het bedrijf zegt datacenters en afnemers in ‘media en gaming’ te hebben.

Veel onduidelijkheden

Het is niet duidelijk hoeveel internetcapaciteit de glasvezelkabel heeft, en welk deel is voorbehouden aan de monitoring van de stroomkabel. Wat er met het internetverkeer gebeurt als het vanuit Denemarken in de Eemshaven in Groningen aan land komt, is eveneens onbekend. TenneT kan hier niet op ingaan en Relined was niet direct bereikbaar voor opheldering. Groningen heeft een eigen Internet Exchange, de GN-IX. Die kan de data verder de wereld insturen. De GN-IX is ook verbonden met andere internetknooppunten, waaronder de internationaal belangrijke AMS-IX in Amsterdam. Een woordvoerder van de GN-IX kon niet direct vertellen of de COBRA-kabel verbonden is met het Groningse internetknooppunt of dat het internetverkeer direct doorgaat naar Amsterdam.

Het Google-datacenter in de Eemshaven gebruikt in ieder geval geen stroom of glasvezelinternet van de CORA-kabel, vertelt een woordvoerder. Niet bekend is of dat in de toekomst verandert. Het datacenter draait op wind- en zonne-energie, maar die komt dus van andere bronnen. In de Eemshaven zitten meer datacenters en andere gebouwen die veel stroom en internet nodig hebben. Deze partijen houden zich stil over de COBRA-kabel.

Project van honderden miljoenen

De aanleg van de COBRA-kabel heeft ongeveer 620 miljoen euro gekost. De Europese Commissie heeft 86,5 miljoen euro subsidie gegeven omdat de kabel een Project of Common Interest (PCI) is. Oftewel: belangrijk voor de marktwerking in de Europese Unie en goed voor het milieu. De resterende 533 miljoen is gelijk verdeeld over TenneT en Energinet. TenneT schreef in 2013, een jaar voor de aanleg van de kabel, dat het een kostenpost tussen de 245 en 267 miljoen euro verwachtte. Uiteindelijk heeft de netbeheerder– voor zover bekend – net geen 267 miljoen euro geïnvesteerd in het COBRA-project. Indirect belastinggeld, want zoals eerder gezegd is TenneT in handen van het Ministerie van Financiën.

Geld terugverdienen

TenneT wil het geld terugverdienen uit zogenoemde veilinggelden. Dat zijn de opbrengsten uit veilingen van transportcapaciteit, dus een commissie over het versturen van stroom via de COBRA-kabel. De eerste veiling vindt plaats na een maand stabiel functioneren, in december dus. TenneT gaat dan lange termijn transportrechten (LTR’s) verkopen voor een maand of jaar. Er komt ook capaciteit beschikbaar via elektriciteitsbeurzen, waar Nederland er twee van heeft. De stroom die ia de kabel aan Denemarken geleverd wordt via de Cobra-kabel, levert TenneT dus geld op. Als Denemarken stroom levert, betaalt TenneT een vaste vergoeding.

Hoeveel geld er de komende jaren precies binnenkomt, hangt af van de contracten die TenneT weet te sluiten. De kabel heeft een verwachte levensduur van veertig jaar. Naar verwachting kan hij even lang geld opbrengen. In documenten die dateren van voor de aanleg van de kabel, schrijft TenneT dat het ervan overtuigd is dat de kabel zich voor die tijd ruimschoots heeft terugverdiend. Andere voordelen van de kabel, zoals de betere leveringszekerheid en lagere belasting op het milieu, zijn volgens de netbeheerder moeilijker in geld uit te drukken. Via Relined, dat in bezit is van Tennet, verdient de netbeheerder overigens ook geld aan de exploitatie van de commerciële capaciteit op de glasvezelverbinding.