UWV start onderzoek eigen fraudedetectiesysteem

Het UWV start het onderzoek uit eigen initiatief. “We toetsen bij relevante nieuwe jurisprudentie altijd of dit mogelijk gevolgen voor onze (toekomstige) werkwijze heeft”, aldus Geralt Lammers, woordvoerder van het UWV.

Het Systeem Risico-indicatie (SyRI) werd vorige maand onhoudbaar verklaard door de rechter. Het grootste probleem was de grote inbreuk op de privacy van de burgers van wie data verzameld werd. Ook speelde de zogeheten ‘black box’ een grote rol: het was niet te controleren hoe het algoritme precies werkt. Daardoor kan niet gecontroleerd worden op basis waarvan conclusies worden getrokken.

Het UWV gebruikt hun fraudesysteem om te controleren of mensen uitkeringen ontvangen terwijl zij in het buitenland verblijven, wat niet mag. Het systeem wordt ook ingezet voor ontvangers van een uitkering, die zelf niet genoeg actie ondernemen om een baan te krijgen.

Anders dan SyRI

Het systeem van het UWV verschilt wel fundamenteel van SyRI. Het systeem is gericht op specifieke overtredingen en op data die nodig zijn voor het bepalen van het recht op een uitkering, laat het UWV desgevraagd weten. Ze maken dus alleen gebruik van gegevens die relevant zijn voor de uitkeringsbeoordeling.

Hoewel het UWV op het onderzoek op eigen initiatief is gestart, is dit ook naar aanleiding van de privacywetgeving AVG. Die vereist dat elk systeem dat persoonsgegevens gebruikt en een hoog risico heeft voor de privacy van de betrokken, een Gegevensbescherming Effectbeoordeling (GEB) moeten laten uitvoeren. Hiermee wordt getoetst of er daadwerkelijk een inbreuk wordt gedaan op de privacy van de betrokkenen. Het UWV heeft na de uitspraak over SyRI besloten hun eigen systeem ook te laten toetsen.

Ronald Huissen, journalist bij het Platform voor Burgerrechten, is blij met de start van het onderzoek. Hij hoopt dat dit de ogen van andere overheidsinstellingen opent, zoals bijvoorbeeld die van de Belastingdienst. “Het is belangrijk dat op het moment dat er dus conclusies worden getrokken door zo’n systeem, dat mensen op z’n minst inzage krijgen in waarom zij bijvoorbeeld beschuldigd worden.” Daarnaast hoopt Huissen dat gemeenten het voorbeeld van het UWV volgen, maar ziet dat niet heel rooskleurig in. “Juist bij de gemeenten is het belang van transparantie groot, omdat het hier over allerlei persoonlijke gegevens van inwoners gaat. Helaas schieten veel gemeenten hierin tekort, dus denk ik dat het nog wel even gaat duren.”