Digitalisering in het regeerakkoord: kansen voor de burger

In het regeerakkoord is een volledige paragraaf gewijd aan ‘digitalisering’. Erkend wordt dat “de huidige digitale revolutie geweldige kansen biedt voor onze samenleving en economie”, maar tegelijkertijd zorgt “voor een digitale kloof en groeiende ongelijkheid in onze samenleving”. Om aan beide aspecten tegemoet te komen, wordt op het volgende ingezet.

Kansen digitalisering

De overheid wil de kansen van digitale technologie benutten door samen te werken met de wetenschap, het bedrijfsleven, startups en scale-ups en kenniscoalities, te investeren in kunstmatige intelligentie en quantum computing in Nederland en in te zetten op de samenwerking met Europa. In Europees verband wordt bijvoorbeeld de markt- en datamacht van grote tech- en platformbedrijven aangepakt.

Nederland moet daarnaast hét digitale knooppunt van de EU worden en krijgt overal “robuust, supersnel en veilig internet”. Om de kansen beter te benutten, wil de overheid ook digibetisme van burgers aanpakken door middel van onderwijs en bijscholing. De inlichtingendiensten moeten beter in staat worden gesteld om nieuwe en toenemende digitale dreigingen en aanvallen assertief op te sporen en te bestrijden. Tegelijkertijd moet effectief toezicht de digitale rechten van burgers waarborgen.

Om het bedrijfsleven beter te beschermen tegen onder meer cybercriminaliteit zoals hacks en ransomware en beter informatie te kunnen delen, wordt een structureel samenwerkingsverband opgezet. Deze samenwerking bestaat onder andere uit het Nationaal Cyber Security Centrum, het Digital Trust Center, overheden, bedrijven en wetenschappers. Ingezet wordt op een meerjarige cybersecurity aanpak.

Bescherming van de burger

Het regeerakkoord zet als volgt in op bescherming van de burger: 

Fundamentele burgerrechten online moeten worden erkend. Zo zal er geen gezichtsherkenning toegepast worden zonder een strenge wettelijke afbakening en controle. Vermoedelijk is dit een reactie op de kritieken van de Europese en Nederlandse privacywaakhonden eerder dit jaar.[1] Burgers krijgen hiertoe een ‘eigen online identiteit’.

Er wordt daarnaast meer geïnvesteerd in de Nederlandse privacywaakhond - de Autoriteit Persoonsgegevens(AP) - en de samenwerking tussen diverse digitale toezichthouders. Het regeerakkoord stelt op meerdere plekken in te willen zetten op kunstmatige intelligentie. Om de digitale burgerrechten te beschermen, moet daarvoor een wettelijk kader worden geschetst dat algoritmes controleert op transparantie, discriminatie en willekeur. Toezicht vindt plaats door een “algoritmetoezichthouder”, zijnde de AP.

Hoewel de inlichtingendiensten meer slagkracht moeten krijgen, geeft het akkoord expliciet aan dat er niet meer data worden verzameld en onderling worden gedeeld dan nodig. Ook worden regels gemaakt voor data ethiek in de publieke sector. Als laatste moeten de grote online platformen verantwoordelijk worden voor hun rol bij het verspreiden van desinformatie en haatzaaien. Dit past in de plannen van de Europese Unie met betrekking tot de Digital Services Act en Digital Markets Act.

Grote platformen lijken hier zelf al op voor te sorteren door maatregelen te treffen met betrekking tot desinformatie over Covid-19, wat de afgelopen periode heeft geleid tot een aantal rechtszaken.[2] Ook worden kinderen extra beschermd tegen niet-passende online reclame en kindermarketing, het recht om niet gevolgd te worden en geen dataprofielen te krijgen.

Kortom

Het is positief dat digitalisering een prominente plek in het regeerakkoord heeft gekregen en dat concrete maatregelen worden genoemd om de kansen van digitale technologie beter te gaan benutten en de burger beter te beschermen. Wij zijn benieuwd naar de plannen voor het wettelijke kader voor algoritmen en de daarbij horende toezichthouder. To be continued!