Dit is er mis met de software van de Omgevingswet

iBestuur meldt dat er bij het deskundigenoverleg in de Eerste en Tweede Kamer al een groot verschil zat tussen de kritische geluiden en de optimistische van toon zijnde Kamerbrieven.

Onder meer Lieuwe Koopmans, adviseur van plansoftwareleverancier Tercera dat 140 gemeenten, alle twaalf provincies en drie waterschappen begeleidt bij het aansluiten op de landelijke voorziening van het Digitale Stelsel Omgevingswet, liet zich zeer kritisch uit in het deskundigenoverleg van afgelopen november. Er ging nog veel mis rondom publiceren van ingewikkelde omgevingsplannen met veel geo-informatie. “Overheden hebben veel meer tijd nodig om hun systemen te testen en meer technisch inzicht in de software te krijgen”, zo stelde hij.

Veel storingen

De organisatie van het DSO, dat bestaat uit onder meer het ministerie van BZK, het Kadaster en extern ingehuurde partijen, erkende eind november dat er te veel verstoringen zijn geweest. “Toch zagen we vanaf oktober het aantal storingen afnemen, ondanks dat het systeem intensiever werd gebruikt”, zei directeur DSO-realisatie Arco Groothedde. “Verstoringen zijn inherent aan het in gebruik nemen van dit soort grote systemen.” Er zou inmiddels vooruitgang zijn geboekt met complexe omgevingsdocumenten met veel geografisch materiaal.

Eerste Kamerlid Mary Fiers (PvdA) liet aan iBestuur weten zich te verbazen over de opvallend grote verschillen tussen het kritische geluid van de DSO-experts tijdens de deskundigenbijeenkomst tegenover de optimistische toon in de Kamerbrieven van (destijds) demissionair minister Ollongren. “Daar zit toch wel een enorm gat tussen, en dat vind ik problematisch. Komen de signalen uit de praktijk niet door, denk ik dan?”

Mensen opleiden gaat niet

Adviseur Koos Seerden laat aan Stadszaken weten dat de verplaatsing dit keer te wijten is  aan problemen met het DSO. Daaraan gekoppeld is er ook een probleem met het opleiden van mensen. “Dat opleiden kan pas als de voorbeelden er zijn. Die zijn in februari klaar.”

Organisaties hebben veel vrijheden gekregen voor de exacte invulling van het digitale stelsel. Er zijn daarom geen standaarden voor de data binnen het DSO. “Iedereen is hierin zijn eigen gang gegaan, en koos voor een andere vormgeving. Dat maakt het stelsel nodeloos extra ingewikkeld en heeft geleid tot dialecten die voor problemen in het DSO zorgen.”, aldus Seerden.

Informatie versnipperd

Er zijn meer zorgen over het DSO. Annerie Ploumen, voorzitter van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie, schrijft in het FD over het digitale stelsel dat de informatiepositie van de burger zal verslechteren. “Het wordt straks bijvoorbeeld veel moeilijker om te achterhalen of een gebouw een monument is, of dat de grond waarop een woning staat vervuild is. Dit noemen we publiekrechtelijke beperkingen. Deze worden nu nog bijgehouden in de Basisregistratie Kadaster."

Maar na invoering van de Omgevingswet wordt de informatie over deze beperkingen deels verplaatst naar het nieuwe Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) en niet meer apart geregistreerd. Zo raakt de informatie verdeeld over twee systemen, die ook nog eens ondergebracht zijn bij verschillende overheidsinstanties.”

De informatie voor de burger wordt minder vanwege de versnippering en omdat niet gegarandeerd is dat deze informatie, zoals nu via het Kadaster nog wel het geval is, laagdrempelig en volledig opgevraagd kan worden, aldus Ploumen. “Door deze versnippering kan de consument zich nog maar zeer moeilijk een compleet beeld vormen van bijvoorbeeld een woning.”

Diverse fouten in de software

Ollongren beantwoordde in juni nog een flinke lijst vragen van Kamerlid Queeny Rajkowski, die vreesde dat de ‘onwerkbare megawet’ mogelijk een nieuwe bouwcrisis zal veroorzaken. Ollongren kon in haar antwoorden niet alle zorgen wegnemen, maar stelde wel dat de software van de Omgevingswet ‘steeds beter werkt’.

Uit de testronde van april 2021 bleek dat er nog zo'n 62 'verstoringen' en 15 'wensen' waren voor de software. Het lukte niet om deze voor juni allemaal aan te pakken. Er moesten nog nieuwe onderdelen worden gebouwd en ook was er verbetering nodig is in de al gebouwde onderdelen, met name in de raadpleegbaarheid van besluiten.