Rechtszaak tegen Russische vermeende NXP- en ASML-spion begint vandaag

De verdachte zit al sinds afgelopen zomer vast, na een bericht van de Nederlandse inlichtingendienst AIVD. Vandaag begint in Rotterdam de rechtszaak tegen hem, bericht NRC. Het Openbaar Ministerie beschuldigt hem van het stelen en verkopen van handleidingen voor de productie van chips en chipmachines. Die informatie heeft hij buitgemaakt toen hij werkte bij ASML en daarna bij NXP. Ook is op in beslag genomen harddisks van hem informatie van chipsfabrikant TSMC aangetroffen.

Sinds 2015 actief in Nederland

De als stil te boek staande techneut van Russische afkomst werkt al sinds 2015 voor Nederlandse techbedrijven. Daar is hij terechtgekomen nadat hij in 2008 en 2009 stage liep bij het Belgische onderzoeksinstituut IMEC (Interuniversitair Micro-Electronica Centrum). Daarna is hij nog in dienst geweest bij de Griekse onderzoeksinstelling NCSR (National Centre For Scientific Research). Om vervolgens werk te vinden in de Duitse fabriek van de Amerikaanse chipfabrikant GlobalFoundries (ooit verzelfstandigt vanuit processormaker AMD).

De Nederlandse carrière van de Rus die chipspion zou zijn, is in 2015 begonnen bij start-up Mapper. Dat gespecialiseerde bedrijf is voortgekomen uit de TU Delft en richtte zich op nieuwe technieken voor chipproductie. Dit beloofde een alternatief te zijn voor de lithografietechnologie van het grote, wereldwijd leidende ASML.

Zorg om Rusland (en China)

Mapper is eind 2018 failliet gegaan, waarna chipmachinemaker ASML de boedel heeft overgenomen. Bij die overname heeft druk vanuit de overheid meegespeeld. Er leefde namelijk de zorg, ook bij de Amerikaanse overheid, dat de veelbelovende techniek van het Delftse bedrijf in handen zou vallen van Rusland, of China. Sinds 2012 was er al een Rusissche investeerder betrokken bij Mapper.

ASML heeft na het faillissement niet alleen het intellectuele eigendom van de Nederlandse start-up verkregen, maar heeft begin 2019 ook honderd ingenieurs van Mapper in dienst genomen. Daaronder tien Russische medewerkers en ook de man die nu wordt beschuldigd van datadiefstal en verkoop van informatie aan Rusland.

Geen geheimen?

In de aanklacht valt te lezen dat de verdachte ingenieur ruim voor de Russische invasie in Oekraïne in 2022 al bezig was met informatie verzamelen. Die data is hij later gaan delen met een contact in Rusland, wat gebeurde via appberichten, een gedeelde Google-drive en ook USB-sticks. Overigens zou de gestolen informatie niet eens om echte bedrijfsgeheimen gaan, weet NRC te melden. De verkochte data was weliswaar als 'vertrouwelijk' gelabeld, maar betrof vrij generieke informatie, aldus specialisten die door de krant zijn gesproken.