Britten restaureren oudste digitale computer

In zijn hoogtijdagen was de Witch - letterlijk: heks - de getallenkraker van het Britse onderzoeksinstituut voor atoomenergie in Harwell (Oxfordshire). Wetenschappers van het instituut moesten hun berekeningen voor de komst van de elektronische computer met telmachines uitvoeren.

Traag maar betrouwbaar

De bouw van de computer, met een gewicht van 2500 kilo en afmetingen van 6 x 2 x 1 meter, begon in 1949. Hij kwam in 1951 in bedrijf, toen nog onder de naam Harwell Dekatron. Het systeem was weliswaar traag – het duurde 10 seconden om 2 getallen te vermenigvuldigen - maar naar toenmalige begrippen zeer betrouwbaar, met een ‘uptime’ van wel 80 uur per week. De Witch maakte gebruik van het tientallig stelsel en was dus niet binair, zoals elke moderne computer.

In 1957 namen snellere computers de rol van de Harwell Dekatron bij het Atomic Energy Research Establishment over. De Witch belandde na een wedstrijd bij de Universiteit van Wolverhampton, waar hij werd ingezet om studenten te leren programmeren. Om die functiewijziging tot uiting te brengen kreeg het apparaat een nieuwe naam: Wolverhampton Instrument for Teaching Computing from Harwell, kortweg Witch.

Na ontmanteling raakte de Witch uit het zicht

Op zijn beurt schonk de universiteit de Witch in 1973 aan het museum voor wetenschap en industtrie in Birmingham, tot de sluiting van het museum in 1997. De computer werd in onderdelen opgeslagen en raakte in de vergetelheid. Een bestuurslid van het nationale computermuseum TNMOC ontdekte het controlepaneel van de Witch in 2008 bij toeval op een foto die een conservator had genomen tijdens een speurtocht naar onderdelen voor een andere computer.

Nadat ook de rest was teruggevonden en de zwaar vervuilde Witch in 2009 naar het computermuseum was overgebracht, kon de restauratie door een team van vrijwilligers beginnen. Vrijwel alle belangrijke onderdelen, zoals de 828 Dekatron-buizen die het werkgeheugen vormen, 480 relais en 7073 relais-schakelaars, zijn volledig origineel.

Ontwerpers aanwezig bij onthulling

De gerestaureerde Witch wordt vandaag (20 november) in aanwezigheid van 2 van de oorspronkelijke ontwerpers onthuld in het nationale computermuseum in Bletchley Park (Buckinghamshire), waar in de Tweede Wereldoorlog de Britse contraspionage was gevestigd. Daarna is de computer in volle glorie te bezichtigen voor het publiek. Een van de andere pronkstukken in de collectie is de Colossus, de eerste elektronische semi-programmeerbare computer ter wereld. Het museum is alleen geopend op donderdag- en zaterdagmiddagen.