Voortrekkerij bij software voor OM door onethische leiding

Aanleiding voor het onderzoek door de commissie waren onthullingen door NRC over een geheim gehouden relatie tussen twee hoofdofficieren van Justitie. Die affaire bleek slechts het topje van een ijsberg. Sjoemelen met dienstreizen, het bewust geheim houden van een liefdesrelatie in de leiding, een eerdere relatie met een ondergeschikte, dit waren enkele van de overtredingen van de gedragsnormen. Hierbij heeft de algehele leiding van het OM lange tijd mediaberichten op basis van onthullingen door klokkenluiders genegeerd.

Voortrekken

Het vandaag gepresenteerde onderzoek heeft ook aan het licht gebracht dat er zonder aanbesteding opdrachten zijn verstrekt aan het softwarebedrijf van de zwager van één betrokkene. Die OM-leidinggevende (Marc van Nimwegen) had een relatie met een andere hoofdofficier van Justitie (Marianne Bloos), die door hem tot die positie is benoemd. Eerder had hij een langdurige relatie met een ondergeschikte die later is gepromoveerd.

Het gaat om Hireserve uit Rotterdam dat ‘recruitment software’ leverde aan het OM, zo wist NRC vorig jaar te melden op basis van eigen onderzoek. Van Nimwegens zus werkte sinds april 2009 bij dat bedrijf, wat in 2007 door zijn zwager was opgericht. Het OM heeft toen bevestigd dat er in november 2009 een contract is gesloten met Hiserve, maar dat de bewuste hoofdofficier van Justitie hierbij niet betrokken was.

Op onrechtmatige wijze

Van Nimwegen zou "geen enkele bemoeienis" met het sluiten van die deal hebben gehad, verklaarde een woordvoerder van het OM in juni vorig jaar. Pas nadat de overeenkomst rond was, zouden de familiebanden bekend zijn geworden. In 2013 is het contract tussen het OM en Hireserve verlengd, zonder aanbesteding. Dat is in strijd met de regels. In 2017 is het OM overgegaan op een andere leverancier, na een aanbesteding.

Zowel het initiële contract als ook de verlenging zijn toch mogelijk gemaakt door de hoofdofficier van Justitie, zo blijkt nu uit het onderzoek door de commissie van Jan Watse Fokkens, voormalig procureur-generaal bij de Hoge Raad. Van Nimwegen had intern 'de wens geuit' dat softwarebedrijf Hireserve als eerste uit de aanbestedingsprocedure moest komen, schrijft NRC op uit het nu vrijgegeven rapport. Ook de gunning van het verlengingscontract is op onrechtmatige wijze gebeurd.

Papieren werkelijkheid

Het onderzoeksrapport naar de misstanden bij het OM constateert een papieren werkelijkheid en een ware werkelijkheid. "Op papier was er een aanbestedingsprocedure met drie partijen, maar uit het onderzoek is gebleken dat na de beginfase de aanbestedingsprocedure alleen met het bedrijf van de zwager van Betrokkene 1, [Bedrijf], is voortgezet."

De verlenging van de overeenkomst is weliswaar op onterechte manier verlopen, maar is volgens de commissie-Fokkens geen geval van voortrekkerij. "Over de verlenging van het contract kon worden vastgesteld dat deze onrechtmatig is verlopen omdat ten onrechte geen aanbesteding heeft plaats gevonden omdat daarvoor geen tijd meer was." Het OM heeft vorig jaar al tegenover NRC verklaard dat er anders problemen met de bedrijfsvoering zouden ontstaan.

Het rapport vervolgt: "Deze onrechtmatigheid is destijds geconstateerd en gelet op het beperkte karakter daarvan en het grote belang voor het OM om het contract te verlengen door de daarvoor verantwoordelijke afdeling geaccepteerd. Van betrokkenheid van Betrokkene 1 bij die verlenging is niet gebleken."

'Bijzonder pijnlijk'

Het OM reageert nu dat de conclusies van de commissie-Fokkens "bijzonder pijnlijk" zijn. "Het imago van het Openbaar Ministerie, dat onkreukbaar moet zijn, is beschadigd door het verwijtbare gedrag van twee hoofdofficieren en hoe de top van het OM daarmee is omgegaan."

Naast de verzwegen relaties op de werkvloer heeft de top van de organisatie langere tijd niet goed gehandeld toen het wangedrag van de betrokkenen is gemeld. De twee leidinggevenden die hun liefdesrelaties geheim hebben gehouden, waren al op bijzonder verlof gezet. De derde betrokkene is sinds gisteren geschorst.