Elektronica stuurt natuurlijke oriëntatie in de war

De ontdekking volgde op een experiment waarin de migratiepatronen van kleine zangvogels, in dit geval roodborstjes, werden geanalyseerd. Deze vogels hebben de neiging 's nachts in gevangenschap consequent te hippen in de richting waarin ze normaal doorvliegen, waardoor makkelijk een idee gevormd kan worden hoe migratieroutes lopen.

In het Duitse lab van de Universiteit van Oldenburg mislukte dat experiment in 2004 steeds faliekant. Na allerlei omstandigheden te hebben gevarieerd, hulden de onderzoekers de kooi in zilverpapier waarop het hip-patroon zich weer herstelde. Dit experiment - hier kort door de bocht beschreven - is vervolgens in allerlei varianten herhaald, maar de resultaten bevestigen de conclusie: Het effect treedt op op plekken waar een grote concentratie elektronica tegelijk wordt gebruikt.

Vrijwel alles met een stekker

Wat precies de verstorende factor is, hebben de onderzoekers nog niet achterhaald. Eigenlijk gaat het om 'vrijwel alles met een stekker', volgens de auteurs. Wel is duidelijk dat het niet gaat om de elektromagnetische velden van mobiele netwerken en elektriciteitsnetten. De frequentie daarvan ligt op een te hoog of te laag niveau. Het effect is het duidelijkst in de frequentierange van 1 kHz tot 5 MHz, grofweg de banden waar de AM-radio in uitzendt.

Volgens de conventionele natuurkunde zijn de verstoringen die radiogolven in dit gebied teweeg brengen zo gering dat een effect altijd onwaarschijnlijk werd geacht. De Duitse onderzoekers zoeken de verklaring daarom in de kwantum mechanische theorie en specifieker in een verstoring van de elektronenspin in het molecuul cryptochrome. "Maar", zo zegt Henrik Mouritsen, een van de auteurs van het Nature-artikel tegen The Verge: "dit is nog niet bewezen."