RIVM en TNO zien AI als kans én risico voor arbeidsomstandigheden

Deze zogeheten Technologieradar Gezond & Veilig Werken wordt gefinancierd door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en uitgevoerd door het RIVM en TNO. De onderzoekers kijken niet alleen naar AI, maar ook naar andere technologische ontwikkelingen zoals de metaverse en digitalisering. AI gaat echter tot de meeste veranderingen leiden, denken de onderzoekers, al benadrukken ze ook dat er nog veel onzeker is.

Robots

Een grote, positieve verandering gaat plaatsvinden op het gebied van veiligheid en fysieke belasting, stelt de verkennende studie. Robots kunnen gevaarlijk en zwaar werk overnemen van mensen, waar nieuwe machines, processen en materialen veiliger kunnen worden omdat de ontwerpers al bij het ontwikkelen rekening kunnen houden met veiligheidsrisico’s. Bestaande werkplekken kunnen veiliger worden door slimme sensoren, die waarschuwen voor de blootstelling aan schadelijke stoffen.

Werknemers kunnen ook profiteren van het gebruik van virtuele omgevingen, bijvoorbeeld door instructies en trainingen te ontvangen om hun werk beter uit te voeren. AI-tools op hun beurt kunnen routinematige en administratieve taken automatiseren, waardoor werknemers zelfstandiger kunnen werken.

Mentale uitputting

Aan de vernieuwingen die het werk prettiger kunnen maken, kleven ook risico’s. De onderzoekers waarschuwen dat het veranderende takenpakket medewerkers stress kan opleveren. En dat werknemers die zich nu focussen op routinematige taken, straks moeilijker werk op hun bordje krijgen. Ook dat kan tot mentale uitputting leiden, net als wanneer AI een grotere rol krijgt en werknemers aangestuurd gaan worden door slimme software en hun zelfstandigheid verliezen.

De onderzoekers pleiten daarom voor meer aandacht voor de gevolgen die technologische vernieuwingen met zich meebrengen voor werknemers. Die gevolgen worden nu vaak pas na de invoering van vernieuwingen duidelijk. Organisaties doen er volgens de studie goed aan om meer te overleggen met (keten)partners en om risico’s eerder in kaart te brengen en te verwerken in het ontwerp en uitvoering.